افزودنی زودگیر کننده
برای ساخت بتن، به غیر از سیمان، سنگدانه و آب، از مواد افزودنی شیمیایی یا مواد افزودنی پودری معدنی که به صورت گرد یا مایع موجود هستند استفاده می‌شود. مواد افزودنی شیمیایی یا معدنی یکی از مواد اصلی تشکیل‌دهنده بتن بوده که برای اصلاح خواص بتن باید قبل یا حین اختلاط به آن افزوده شود.یکی از مواد افزودنی شیمیایی که منجر به افزایش سرعت واکنش بین سیمان و آب می‌شود زودگیرکننده است که به آن تندگیر کننده یا تسریع‌کننده نیز گفته می‌شود.
افزودنی شیمیایی زودگیرکننده، ترکیبی از چند ماده موثر و مفید مانند روانسازهای بتن، پودر میکروسیلیس، کاتالیزورهای پرکننده و مواد تسریع‌دهنده گیرش هستند که بتن‌ریزی در هوای سرد را آسان می‌کنند. علاوه بر این در افزایش روانی، اسلامپ، کاهش آب و بالا رفتن کارآیی بتن تاثیرگذار هستند. همچنین افزایش سرعت واکنش بین سیمان و آب باعث کوتاه شدن زمان حالت مخلوط از حالت پلاستیک به حالت سخت (زمان بین گیرش اولیه بتن و سخت‌شدن آن) و زمان کسب مقاومت سنین اولیه را در پی دارد.
برخی از مواد افزودنی شیمیایی با خاصیت تسریع‌کننده، بدون تاثیر روی زمان گیرش روند کسب مقاومت بتن را تسریع می‌کند که به عنوان تسریع‌کننده سخت‌شدگی شناخته می‌شوند. توجه داشتن به زمان مصرف زودگیرکننده‌ها در مخلوط کردن با بتن، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. زیرا در صورت عدم رعایت زمان دقیق منجر به کاهش کارآیی بتن نهایی خواهد شد. به همین علت به خاطر داشته باشید که زودگیرکننده‌ها را در آخرین لحظه اختلاط به آن اضافه کنید. ماده افزودنی زودگیرکننده RB-AF با استاندارد ASTM C494- Typ C و استاندارد 2930 ایران مطابقت دارد.
آنچه در ادامه خواهید خواند :
- مزایا و ویژگی‌های زودگیرکننده‌ها
- موارد مورد استفاده از زودگیرکننده‌ها
- میزان مصرف زودگیرکننده‌ها
- انواع زودگیرکننده‌ها
- مشخصات فیزیکی و شیمیایی زودگیرکننده‌ها
- نکات نگهداری از زودگیرکننده‌ها
مزایا و ویژگی‌های زودگیرکننده‌ها:
- تغییر در زمان گیرش مانند گیرش سریع‌تر، کندتر یا آنی و کنترل گیرش اولیه و نهایی
- کاهش آب ناشی از تبخیر از سطح بتن و ملات
- حفظ و نگهداری آب برای پس ندادن آن به آجر، سنگ، بتن و ملات سخت شده
- افزایش سرعت هیدراتاسیون و بالا بردن سرعت مقاومت
- افزایش چگالی و مقاومت فشاری بتن
- مقاوم در برابر یخ‌زدگی
- تسریع در زمان شروع عملیات و کاهش زمان عمل‌آوری بتن
- بالا بردن سرعت اجرای کار به دلیل کاهش زمان مورد نیاز قالب‌بندی بتن
- کاهش هزینه‌های کلی ساخت و ساز
- کاهش میزان گرد و خاک در پاشش بتن به روش خشک
- دارای خاصیت آب بندی و نفوذناپذیری
- افزایش چسبندگی و ژل شدن سیمان
- فاقد کلراید و عدم آسیب‌رسانی به آرماتورها
زودگیرکننده‌ها علاوه بر مزایایی گسترده دارای یک ضعف عمده هستند و آن کاهش مقاومت فشاری بتن پس از رسیدن به مقاومت نهایی است. علت آن هم به دلیل زودگیر شدن بتن و نداشتن زمان کافی برای فرآیند هیدراسیون و سایر عملیات گیرش خواهد بود. البته نگران نباشید، زیرا که این ضعف با ترکیب فوق روان‌کننده‌ها، پودرمیکروسیلیس، فیلرهای میکرونیزه و الیاف پلی پروپلین، برطرف شده و بتن نهایی مخلوط شده با مواد تسریع کننده حاوی ترکیبات فوق نه تنها هیچ‌گونه کاهش مقاومتی در بتن را نخواهد داشت بلکه افزایش آن را نیز در پی دارد.
موارد مورد استفاده از زودگیرکننده‌ها
استفاده از زودگیرکننده برای ساخت بتن در آب و هوای سرد بسیار ضروری است همچنین تسریع‌کننده در بتن پاشنده یا شاتکریت نیز کاربرد دارند. از دیگر موارد مورد استفاده از مواد افزودنی شیمیایی با خاصیت زودگیرکنندهمی‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مرمت فوری بتن
- مواردی که بخواهند قالب را زود بازکنند
- قابل استفاده در بتن‌های مسلح، معمولی و ملات‌های سیمانی
- به دلیل نفوذناپذیر شدن بتن با تسریع‌کننده‌ها در مکان‌هایی مانند اسکله‌ها، پل‌ها، مخزن‌های گوناگون، تصفیه‌خانه‌ها و ...
- مناطق تحت حمله یون‌های مخرب شیمیایی
- مورد استفاده در حفاری تونل و چاه
میزان مصرف زودگیرکننده‌ها
توجه داشته باشید که زودگیرکننده‌های با توجه به فرمولاسیون هر کارخانه ممکن است تغییراتی در درصد اختلال داشته باشند و خسارات جدی در بتن نهایی ایجاد کنند. به همین خاطر قبل از اختلاط حتما برچسب فنی میزان مصرف مجاز و ترکیبات ماده افزودنی تسریع‌کننده را مطالعه کنید. اگر این ماده مطابق با استانداردهای موجود و نتایج آزمایشگاهی تولید شده باشد، هیچ‌گونه مشکلی برای تن نخواهد داشت. همچنین میزان مصرف افزودنی شیمیایی زودگیر کننده به عواملی مانند شرایط آب و هوا و محیط، محل ساخت و اجرای بتن، مقاومت‌های مورد نیاز، مدت زمان لازم برای تسریع زمان گیرش و کارایی بتن، نوع و میزان سیمان و نوع سنگدانه‌های با توجه به آزمایشگاه کارگاهی مشخص خواهد شد. مقدار مصرف زودگیرکننده‌ها متناسب با دمای محیط در هنگام بتن‌ریزی براساس جدول زیر تعیین می‌شود.
دمای محیط (سانتی‌گراد) صفر تا 10 صفر تا منفی پنج منفی پنج تا منفی ده منفی ده و کمتر : میزان مصرف (درصد وزن سیمان) 1 تا 1.5 ، 1.5 تا 3 ، 3 تا 4.5 بیشتر از 4.5
انواع زودگیرکننده‌ها
ماده افزودنی زودگیرکننده در دو حالت پودری و مایع در بازار ساخت و ساز موجود هستند. زودگیرکننده‌ها براساس عملکرد، ترکیبات و کاربردشان به تسریع‌کننده، آنی‌گیرکننده، تسریع‌کننده‌های بتن پاشیده، مواد خمیری کننده و روان کننده و تسریع‌کننده سخت‌شدگی تقسیم‌بندی می‌شوند. زودگیرکننده‌ها شامل موارد زیر هستند:
- نمک‌های غیر آلی محلول مانند کلسیم کلرید، کلراید، نمک‌ها و ...
- افزودنی‌های دارای ترکیبات آلی مانند تری اتانول آمین، کلسیم فرمات و ...
- افزودنی‌های با گیرش سریع (افزودنی‌هایی بر پایه آلومینات محلول، کربنات و سیلیکات، افزودنی‌های با pH خنی و بدون کلرید)
- افزودنی‌های جامد مانند سیمان کلسیم آلومینات
مشخصات فیزیکی و شیمیایی زودگیرکننده‌ها
- حالت فیزیکی پودری مایع
- رنگ سفید قهوه‌ای-زرد
- وزن مخصوص 800 کیلوگمرم بر مترمکعب 12/1 کیلوگرم بر لیتر
- یون کلر ندارد
- pH 12 10
نکات نگهداری از زودگیرکننده‌ها
برای نگهداری از زودگیرکننده‌ها باید برخی نکات را رعایت کنید که عبارتند از:
- در درمای کمتر از 5+ سانتی‌گراد نگهداری نشود.
- به هیچ عنوان محلول یخ زده را با حرارت‌دهی مایع نکنید.
- دور از تایش مستقیم خورشید و برف و باران نگهداری کنید.
- زودگیرکننده‌ها تا یک‌سال قابل انبار و نگهداری هستند.
- زودگیرکننده‌ها روی هم و با ارتفاع زیاد چیدمان نکنید.
- در صورت برخورد چشم و دهان با مایع زودگیرکننده، سریعا به پزشک مراجعه کنید.