به طور معمول صنعت ساخت و ساز از دو روش سنتی و صنعتی پیروی می‌کند. در روش سنتی ساختمان‌سازی، که روش رایج ساختوساز در کشور هم هست، مراحل مختلفی مثل خاک‌برداری، اجرای فونداسیون، قالب‌بندی، بتن‌ریزی، اجرای اسکلت، جوشکاری و... انجام می‌شود که هر کدام از آن‌ها علاوه بر صرف وقت و هزینه زیاد، مشکلات خاص خود را هم دارند. مثلا تامین نیروی کار ماهر. اما در روش نوین ساختوساز که در آن از صنعت پیش ساختگی استفاده می‌شود، این نقاط ضعف تا حد زیادی بهینه شده است. در این مقاله قصد داریم درباره پیش ساختگی در صنعت ساختمان و مزایا و معایب ان صحبت کنیم.
تاریخچه پیش ساختگی در صنعت ساختمان
استفاده از پیش ساخته سازی در صنعت ساختمان، از یک طرف بعد از انقلاب صنعتی و اختراع بتن و فولاد و از طرف دیگر بعد از جنگ جهانی دوم و برای بازسازی مناطق آسیب‌دیده مورد توجه قرار گرفت. نخستین مکان‌هایی که در آن‌ها از صنعت پیش ساختگی استفاده شد، ساخت مدرسه توسط کنسرسیوم و در کشور انگلستان بود و بعد چنان رواج یافت که جای ساختمان‌سازی سنتی را گرفت.
انواع پیش ساختگی در صنعت ساختمان
پیش ساخته سازی در صنعت ساختمان شامل طراحی و ساخت سازه های پیش ساخته، استفاده از مصالح پیش ساخته و خانه های پیش ساخته است. در ادامه، هر کدام از این موارد را بررسی می‌کنیم.
پیش ساختگی در صنعت ساختمان و استفاده از سازه های پیش ساخته
انواع سازه های پیش ساخته که در پروژه‌های عمرانی استفاده می‌شود، سازه‌های ال اس اف، بتنی و چوبی هستند. استفاده از این سازه‌ها بخش سفت‌کاری ساختمان را راحت‌تر و ساده‌تر کرده و به همین دلیل مورد توجه بسیاری قرار گرفته است.
سازه های پیش ساخته ال اس اف
کاربرد این سازه‌ها در ساختمان‌هایی با طبقات متوسط، سوله‌ها، ورزشگاه‌ها، انبارها و تالارها است. سازه پیش ساخته ال اس اف در کشور ما جدید و نو است و خیلی از افراد با آن آشنایی کامل ندارند. مزایای استفاده از این سازه سبکی، حمل‌و‌نقل آسان، مقاومت در برابر زلزله و سرعت بخشیدن به اجرای پروژه است.
سازه های پیش ساخته بتنی
در این نوع سازه های پیش ساخته که در طراحی و ساخت ساختمان‌های چندطبقه، برج‌ها، سدها و تونل‌ها کاربرد دارد؛ از بتن و فولاد استفاده می‌شود. سازه های پیش ساخته بتنی نسبت به دیگر سازه های پیش ساخته وزن بالاتر و مقاومت کششی کم‌تری دارند و با گذشت زمان هم دچار ترک و خوردگی می‌شوند.
سازه های پیش ساخته چوبی
سازه های پیش ساخته چوبی قدیمی‌ترین و پرکاربردترین سازه های پیش ساخته خصوصا در شهرهای شمالی کشور هستند. از معایب استفاده از این سازه پیش ساخته آسیب‌پذیری آن در مقابل آتش‌سوزی است.
انواع مصالح پیش ساخته و کاربرد آن‌ها
منظور از مصالح پیش ساخته ساختمانی، مصالحی هستند که در کارخانه ساخته و در محلِ ساختوساز مونتاژ می‌شوند و به فرایند پیچیده‌ای برای اجرا، نیاز ندارند و به سرعت در کنار هم قرار می‌گیرند. انواع مصالح پیش ساخته عبارتند از:
پنل گچی پیش ساخته
در ساخت دیوار مورد استفاده قرار می‌گیرد و به کاهش وزن مرده سازه و نخاله‌های ساختمانی و استفاده از نیروی کار کم‌تر کمک می‌کند.
ساندویچ پنل
ساندویچ پانل‌ها در سقف و دیوار استفاده می‌شوند و مزایای استفاده از آن‌ها، استحکام و مقاومت در عین سبک بودن، هزینه مقرون‌به‌صرفه و افزایش سرعت اجرا است.
گچ‌بری‌های پیش ساخته
گچ‌بری های پیش ساخته برای تزیینات داخلی ساختمان به کار می‌رود. این گچ‌بری‌ها متنوع هستند وماندگاری بالا و قیمت مناسبی دارند و آسان و سریع نصب می‌شوند.
دیوار پیش ساخته بتنی
استفاده از دیوار پیش ساخته بتنی باعث افزایش مقاومت دیوارها می‌شود. استحکام و طول عمر بالایی دارند و عایق صوت و حرارت هستند. این دیوارها معمولا در کارخانه تولید و در محل مورد نظر مونتاژ می‌شوند.
سیستم پیش ساخته تری‌دی‌پانل
تری دی پانل در واقع یک دیوار پیش ساخته عایق، سبک و مقاوم در بربر زلزله و آتش‌سوزی است که از آن در اجرای انواع دیوار (باربر و غیر باربر) و سقف استفاده می‌شود.
سیستم پیش ساخته کناف
در صنعت ساختمان، کناف کاربرد گسترده‌ای دارد و به بسیاری از نیازهای ساختمانی پاسخ می‌دهد. استفاده از سیستم پیش ساخته کناف، باعث صرفه‌جویی در مصالح ساختمانی، هزینه‌های ساخت، کاهش وزن سازه و اجرای سریع‌تر پروژه می‌شود.
استفاده از خانه های پیش ساخته
خانه های پیش ساخته قبل از مونتاژ در محل قرارگیری دائمی، در کارخانه و بر اساس تکنولوژی‌های روز دنیا ساخته و تولید می‌شوند. این خانه‌ها از لحاظ تنوع و مدل، طیف گسترده‌ای دارند. انواع خانه پیش ساخته شامل خانه پیش ساخته چوبی، خانه پیش ساخته پی وی سی، خانه پیش ساخته بتنی، خانه پیش ساخته ال اس اف و خانه پیش‌ساخته ساندویچ پانل است. از خانه پیش ساخته (ساختمان پیش ساخته) برای دفترکار، نماز‌خانه‌ها، اتاقک‌های نگهبانی، موتورخانه، نمایشگاه، کمپ‌های اضطراری، سرویس‌های بهداشتی، ساختمان‌های موقت و... استفاده می‌شود.
مزایای استفاده از خانه پیش ساخته
- صرفه‌جویی در وقت
- استفاده از نیروی کار کم‌تر
- قابلیت بازیافت و استفاده مجدد
معایب خانه پیش ساخته
- محاسبات غیر دقیق و اشتباه در ساخت خانه
- عدم پرداخت وام به عنوان کمک هزینه
- استفاده از ماشین‌های باربری و جرثقیل برای حمل‌و‌نقل
جمع بندی
در این مقاله درباره روش‌های نوین ساختمان‌سازی و پیش ساختگی در صنعت ساختمان صحبت کردیم و کاربردها و مزایا و معایب ان را بررسی کردیم. به طور کلی پیش ساختگی در صنعت ساختمان باعث استفاده کم‌تر از مصالح ساختمانی و در نتیجه تولید نخاله کم‌تر می‌شود. از طرف دیگر برخی از سازه ها مصالح و خانه های پیش ساخته قابل بازیافت هستند پس به حفظ محیط زیست کمک خواهند کرد. پیش ساختگی در صنعت ساختمان به دلیل کاهش کارهای غیر ضروری مثل نازک‌کاری، باعث افزایش سرعت اجرای پروژه، صرفه‌جویی در وقت و استفاده کم‌تر از نیروی کار می‌شود. همچنین پیش ساخته سازی در صنعت ساختمان امکان کنترل کیفیت و ایمنی بیشتر و مقاومت بهتر در برابر آسیب‌دیدگی‌ها و صرفه‌جویی در مصرف انرژی را فراهم می‌کند.