ماشین آلات ساختمانی و عمرانی از ابزارهای مهم و کاربردی در پروژه های ساختمانی و عمرانی هستند و استفاده از آن‌ها همراه با تحولات بزرگ و چشم‌گیری در صنعت ساخت و ساز بوده است. استفاده درست و موثر از این ماشین آلات باعث بهینه‌سازی زمان و هزینه و در نتیجه موفقیت پروژه‌های ساختمانی و عمرانی می‌شود. شما چقدر با انواع ماشین آلات ساختمانی و عمرانی و کاربرد آن‌ها آشنایی دارید؟ برای آشنایی بیشتر تا پایان این محتوا همراه ما باشید.
ماشین آلات ساختمانی و عمرانی بر اساس کاربردی که دارند به 4 دسته تقسیم می‌شوند:
- ماشین آلات حفاری مثل باکت‌های حفار، شاول، اوگر و...
- ماشین آلات خاکی مثل بیل مکانیکی، بولدوزر، دامپر و...
- ماشین آلات بتن‌سازی و بتن‌ریزی مثل پمپ بتن، ویبراتور، تراک میکسر و...
- ماشین آلات عمومی مثل جرثقیل، تراکتور، لیفت تراک و...
در ادامه به معرفی برخی از انواع ماشین آلات ساختمانی و عمرانی در هریک از این دسته‌ها می‌پردازیم:
مهم ترین ماشین آلات ساختمانی و عمرانی
بلدوزر
بلدوزر یکی از انواع ماشین آلات ساختمانی و عمرانی و نوعی تراکتور است که جلوی آن تیغه دارد و برای عملیات‌های خاکی در فاصلههای کوتاه (8 تا100 متر) استفاده می‌شود. بلدوزرها بر اساس نوع عملیات عمرانی و اجرایی و مشخصات فنی به ۴ دسته بلدوزرهای کوچک، بلدوزرهای متوسط، بلدوزرهای بزرگ و بولدوزرهای جمع‌آوری مواد زائد و بر اساس نوع تراکتور آن به 2 دسته بلدوزهای چرخ لاستیکی و بلدوزرهای چرخ زنجیری تقسیم می‌شوند.
کاربردهای بلدوزر:
- برداشتن لایه سطحی خاک
- دکاپاژ یا پاکسازی خاک از بوته‌ها
- ایجاد راه‌های موقتی در کوهستان‌ها و زمین‌های سنگلاخ
- کندن زمین
- پرکردن گودال
- عملیات پخش خاک درخاکریزها و روی خاکریزها
لودر
لودر یکی از اصلی‌ترین و پرکاربردترین انواع ماشین آلات ساختمانی و عمرانی است که در عملیات خاکی و خاکبرداری، بارگیری مصالح و محوطه‌سازی از آن استفاده می‌شود. لودر یا تراکتور جامدار به 3 نوع چرخ لاستیکی، چرخ زنجیری و بکهولودر(back hoe loader) تقسیم می‌شوند.
- از لودرهای چرخ زنجیری در فاصلههای کوتاه و در عملیات‌هایی که به قدرت کششی بیش‌تری نیاز دارند، استفاده می‌شود. مثل: برداشتن کنده درخت یا سطوح سیمانی.
- لودرهای چرخ لاستیکی در فاصلههای بیشتر از 170 متر استفاده می‌شوند و سرعت بالاتر و هزینه پایین‌تری نسبت به لودر چرخ زنجیری دارد.
- بکهولودر یک ماشین ترکیبی همه‌کاره است که یک لودر در جلو و یک بیل کن در عقب خود دارد و برای عملیات‌های مختلفی مثل حمل لوله، لایروبی، خاکبرداری سبک، برداشتن موانع و... از آن استفاده می‌شود.
بیل مکانیکی
بیل مکانیکی یکی از انواع ماشین آلات ساختمانی و عمرانی است که نسبت به بقیه ماشین آلات برای گودبرداری‌های شهری مناسب‌تر است. بیل مکانیکی می‌تواند مثل یک پیکور (چکش هیدرولیکی سنگین)، سنگ‌های بزرگ را خرد کند. بیل‌های مکانیکی براساس ساختار و کاربردی که دارند، به 6 دسته تقسیم می‌شوند:
- بک هولودر: ترکیبی از لودر و بیل مکانیکی است.
- بیل مکانیکی با جام معکوس: نام‌های دیگر این بیل مکانیکی، کج بیل(back hoe)، بیل پشت خم و بیل کششی است و یک جام بیل وارونه نسبت به سطح زمین دارد. کاربرد این نوع بیل مکانیکی در حفاری ترانشه، خاکبرداری پی و فضاهای محدود است.
- بیل مکانیکی با سیستم کابلی: این بیل مکانیکی، اتاقک گردانی است که روی چرخ سوار شده است.
- دراگ لاین یا بیل کششی: دراگ لاین از اتاق فرمان، چرثقیل، جام بیل و کابل تشکیل شده است و کاربرد آن در لوله‌گذاری، کانال‌زنی و انجام حفاری‌های پایین‌تر از سطح زمین است.
- بیل‌های جام جلو (shovel): تقریبا شبیه به لودر با کارایی کم‌تر از آن هستند و در حفاری زمین‌های سخت، بارگیری کامیون و انتقال مصالح استفاده می‌شوند.
- چنگک یا بیل منقاری (clamshell grab): چنگک‌ها در فعالیت‌های حفاری به صورت قائم مثل دیوارهای حائل، حمل و جابه‌جایی مواد کنده شده و نرم نظیر ماسه، شن و...، حمل بار به صورت قائم و لایروبی استفاده می‌شوند.
غلطک
غلطک یکی از انواع ماشین آلات ساختمانی و عمرانی است که برای اصلاح ویژگی‌های خاک (عمل تراکم)، از آن استفاده می‌شود. در پروژه‌های ساختمانی و عمرانی، برای متراکم کردن خاک محوطه کارگاه از انواع غلطک‌ها شامل غلطک‌های پاچه‌بزی، غلطک‌های سنگینِ ویبره‌دار و غلطک‌های مشبک استفاده می‌شود.
بابکت
بابکت‌ها نوعی مینی لودر هستند که به دلیل کوچک و کم‌ارتفاع بودن و قدرت حرکتی بالا، می‌توانند در طبقات مختلف ساختمان حرکت کنند. این ماشین که قابلیت نصب پیکور هم روی آن وجود دارد؛ بهترین وسیله برای گودبرداری‌های کوچک و جمع کردن نخاله‌های ساختمانی است.
جرثقیل
جرثقیل یا گرانبر یا شادوف یکی از انواع ماشین آلات ساختمانی و عمرانی است که بیش‌ترین کاربرد را در پروژه‌های بلندمرتبه‌سازی و به ویژه ساختمان‌های با اسکلت فلزی دارد و می‌تواند مصالح و لوازم سنگین را در ارتفاع جابهجا کند. جرثقیل‌ها انواع مختلفی مثل جرثقیل برجی یا تاورکرین(Tower crane)، جرثقیل های سقفی، دروازه‌ای، بازویی، آویز و... دارند. ولی در پروژه‌های ساختمانی و عمرانی اغلب از تاورکرین استفاده می‌شود. کاربرد انواع دیگر جرثقیل‌ها بیشتر در حوزه بنادر و مکان‌های صنعتی است.
کاربرد جرثقیل در پروژه های ساختمانی و عمرانی:
- بتن ریزی در سازه‌های بلند‌مرتبه
- بالابر
- بارگیری مصالح و لوازم و تخلیه ان‌ها در محل
- اجرای اسکلت بتنی و فلزی
دامپر
دامپر یکی از انواع ماشین آلات ساختمانی و عمرانی است که در کارگاه‌های ساختمانی برای حمل مصالحی مثل بتن، آجر، سرامیک و...در مقیاس کوچک و فاصلههای کوتاه از آن استفاده می‌شود.
مزایای استفاده از دامپر:
- قدرت حرکتی مانور بالا (امکان چرخش در فضای محدود)
- بالا بردن سرعت اجرای پروژه
- مقرون به صرفه
ویبراتور
ویبراتور برای تراکم بتن در محل اجرای پروژه کاربرد دارد. این ماشین 2 نوع بنزینی و برقی دارد و شامل یک موتور دینامیکی و یک شلنگ ویبره است که انرژی مکانیکی موتور را به صورت لرزشی به بتن منتقل می‌کند.
تراک میکسر و پمپ بتن
تراک میکسر از جمله انواع ماشین آلات ساختمانی و عمرانی است که در حمل بتن از محل کارخانه تا کارگاه یا محوطه پروژه کاربرد دارد. این ماشین در فاصله بین بارگیری تا تخلیه به عنوان همزن عمل می‌کند و عمل اختلاط بتن را داخل مخزن خود و به وسیله پره‌هایی قیفی‌شکل و با حرکت دورانی انجام می‌دهد.
پمپ بتن هم دستگاهی برای انتقال بتن مایع از طریق پمپاژ است و در پروژه‌های ساختمانی بزرگ کاربرد دارد. چون که می‌تواند بتن را از طبقه همکف به طبقات بالاتر پمپاژ کند و بدین ترتیب در زمان، هزینه و نیروی کار پروژه صرفه‌جویی می‌شود.
کلام آخر
انواع مختلفی از ماشین آلات ساختمانی و عمرانی وجود دارد که در انجام عملیات‌ها و فعالیت‌های مختلف در پروژه‌ها به شما کمک می‌کند. در صورتی که انتخاب شما در استفاده از ماشین آلات مناسب باشد، بهره‌وری و کارایی پروژه بسیار زیاد می‌شود اما در صورت انتخاب نادرست متحمل هزینه زیادی می‌شود و زمان زیادی هم از دست می‌رود. انتخاب مناسب انواع ماشین آلات ساختمانی و عمرانی برای پروژه‌ها به عواملی مثل ابعاد پروژه، زمان، بودجه، نوع سازه و... بستگی دارد.