زیبایی شناسی در بتن

نیاز به دانش تکنولوژی بتن با توجه به جایگاه ویژه ای که در صنعت ساختمان دارد، برای طراحان و همچنین عوامل اجرایی امری ضروری به نظر می رسد. از آنجایی که بسیاری از خواص دیگر بتن نظیر وزن مخصوص، نفوذپذیری و... به مقاومت فشاری آن بستگی دارد، در سال های اخیر بیشتر تحقیقات انجام شده به منظور دستیابی به مقاومت فشاری مورد نیاز بتن بوده است. اما امروزه با توجه به استفاده روزافزون از بتن در سازه های شهری، نیاز به تغییر و دگرگونی رویه های سطوح بتنی اجرا شده، به منظور دستیابی به ظاهری زنده، زیبا و غیریکنواخت بیش از پیش احساس می گردد.

امروزه نقش بتن در فناوری های نوین ساختمانی به وضوح قابل رویت است. تبلور این نقش از معماری فضا و مبلمان داخلی گرفته تا ساخت بتن های پودری با مقاومت فشاری Mpa 860 موید این ادعاست. حتی در مواردی که ذات مصالح مصرفی بتنی نیست، به گونه ای شاهد استفاده از این نوع مصالح هستیم.

با ورود بتن به عرصه ی معماری و قرار گرفتن آن در كنار اجزا و عناصر دیگر، استفاده از این ماده در یكپارچگی و طراحی فضاهای درونی و بیرونی به یكی از رایج ترین روش های نوین در امر ساخت و ساز مبدل شده و توجه معماران و طراحان را به خود جلب كرده است، بطوریكه در آینده نزدیك شاهد بهره گیری بیشتر از بتن در طراحی فضاهای داخلی و خارجی خواهیم بود.

بتن می تواند هر رنگ ، بافت و طرحی را به خود بگیرد با توجه به این موضوع ، طیف متنوعی از فرآورده های بتنی مصرفی و تزئینی ابداع و به بازار عرضه شده است؛ كه از آن جمله می توان به بتن های تزئینی، بتن های نیمه شفاف ، بلوك های شفاف ، بتن های هوشمند و ... اشاره نمود كه هر كدام به نوعی بیانگر كاربرد همه جانبه ی این محصولات در ساخت و ساز و نشانگری مطلوب از فناوری های نوین صنعت ساختمان به حساب می آیند.

موارد کاربرد بتن در طراحی فضاهای داخلی و خارجی

1.استفاده از محصولات بتنی پیش ساخته در طراحی فضاهای داخلی و خارجی

از آنجایی كه بتن دارای خاصیت شكل پذیری است از فرآورده های آن می توان در طراحی آشپزخانه (ظرفشویی بتنی) ، حمام ، شومینه و حتی مبلمان استفاده نمود. این محصولات می توانند نقش واسطه را در طراحی فضاهای داخلی ایفا كرده و با قرار گرفتن در كنار عناصر دیگر فضای زیبایی را به وجود آورند. در این میان بهره گیری از بتن های رنگی می تواند بر دل انگیزی فضا بیفزاید.

استفاده از محصولات بتنی پیش ساخته در طراحی فضاهای خارجی نیز كاربرد دارد. بتن دارای خواصی چند گانه می باشد و بسته به قالب مورد استفاده می تواند صاف، ساده و یا دارای طرح های دقیق و پیچیده باشد. بنابراین استفاده از آن در طراحی فضاهای خارجی مقرون به صرفه تر از سنگ و آجر می باشد، ضمن اینكه شكل پذیری این ماده در حد مطلوب نسبت به سایر مصالح مصرفی بحساب می آید. بتن های خود تراكم مصداقی از سهولت اجرا و شكل پذیری جهت ساخت و تولید انواع خاص سازه ها و فضاهای داخلی و خارجی می باشد.كاربرد های بتن در طراحی فضاهای خارجی شامل استفاده از آن در سنگ فرش های بتنی ، احداث آب نماها ،گلجای ها، مجسمه ها، سطل های بتنی و ساخت جداول بتنی می باشد.

2.استفاده از بتن در مبلمان شهری

بکارگیری بتن های رنگی در مبلمان شهری

در محیط شهری معابر، پاركها و تفرجگاهها همواره جداول، نیمكتها، گلجایها و زباله دان هایی از جنس بتن مشاهده میكنیم كه اغلب فاقد رنگ مناسب بوده و یا در صورت رنگ شدگی با گذشت زمان از كیفیت ظاهری آنها كاسته شده و معمولا با خوردگی و سایش سطح بتن رو به رو هستیم كه منظری نامناسب در فضای شهری ایجاد نموده و به بیننده القا میسازد. البته اغلب شاهد رنگ آمیزی اینگونه مبلمان شهری نیز هستیم در این میان استفاده از بتن های رنگی با دوام و كیفیت بسیار بالا تا حد زیادی میتواند گره گشای این ناهمگونی ها باشد. بهره گیری از رنگدانه های سرامیكی و فلزی از فناوری های نوین در تولید بتن رنگی به حساب می آید. با استفاده از این رنگدانه ها میتوان رنگهای آبی، قرمز، سیاه، زرد، سبز و نارنجی تهیه نمود. با توجه به اینكه رنگدانه های سرامیكی مورد استفاده دارای دانه بندی های بسیار ریز هستند، لذا توزیع یكنواخت و همگنی را در بتن ایجاد میكند كه به افزایش مقاومت و كاهش نفوذ پذیری این بتن ها كمك میكند، علاوه بر آن مقدار مورد استفاده ی رنگدانه ها بسیار اندك و درصد ناچیزی ازكل تركیب است. بنابراین هزینه ی زیادی را تحمیل نمیكند و قیمت تمام شده ی این بتن ها خیلی بیشتر از بتن های معمولی نیست.

از دیگر مزایا و كاربردهای این بتن ها میتوان خط كشی خیابان ها ، رنگ آمیزی ساختمان های بتنی شهر كه هم بر زیبایی معابر می افزاید و هم عمر سازه را افزایش میدهد، بهره گیری در میادین ورزشی و استادیوم ها برای رنگ آمیزی سكوهای تماشاچیان و یا موارد مشابه را میتوان نام برد. باید توجه داشت كه این بتن ها علاوه بر زیبایی خاص در مقایسه با انواع دیگر با توجه به حذف مراحل تعمیر و نگهداری و نقاشی مجدد مقرون به صرفه تر است.

بیشتر بدانید

ضد یخ بتن یا افزودنی زودگیر کننده چیست؟

بکارگیری تلفیق بتن رنگی و بتن سبک در مبلمان شهری

لیكا یا پوكه صنعتی یكی از عمده ترین مواد مصرفی بعنوان سنگدانه در این نوع بتن ها میباشد كه از حرارت دادن ذرات رس در كوره های گردان حاصل میشود. این سنگدانه ها به سبب وجود فضاهای خالی دارای وزن مخصوص پایین بوده كه میتوانیم از آن در كنار میكروسیلیس و روان كننده ها در بتن هایی با نسبت آب به سیمان پایین و به تبع آن مقاومت بالا بهره برد. بدیهی است بدلیل تخلخل بالای ایجاد شده در ساختار بتن با استفاده از این مصالح به جهت سبك سازی باید به دنبال كاهش تخلخل به جهت افزایش مقاومت و كاهش نفوذپذیری بتن بود، زیرا از عمده مسایلی كه موجبات تخریب بتن بكار گرفته شده در مبلمان شهری را فراهم می سازد؛ نفوذ پذیری زیاد و بدنبال آن عدم مقاومت در شرایط متغیر جوی و در نتیجه خوردگی سطح و تخریب سریع بتن میشود. این مهم نیز با كاهش قطر سنگدانه های لیكا (در موارد ساخت بتن سبك كه از لیكا استفاده میكنیم) و همچنین سنگدانه های طبیعی مورد استفاده تا حدی تأمین میگردد.

بکارگیری بتن های هوشمند در فضاهای شهری

بتن های هوشمند نیز میتواند كاربرد گسترده ای در ساخت مبلمان های شهری و با دید وسیعتر در عرصه معماری به صورت مجزا و یا تلفیق آن با بتن های رنگی، سبك و پلیمری داشته باشد. بتن های هوشمند دارای قابلیت هایی نظیر تغییر تصاویر یا نمادهای طراحی شده، همرنگ سازی با محیط در مواقع لزوم و شناور ماندن دائمی بر سطح آب میباشند كه از آن میتوان در طراحی مجسمه های شهری، یادمان ها و نمای ساختمان ها، خط كشی های خیابان كه به هنگام شب نمایانی قابل توجهی خواهد داشت و مصارفی از این دست بهره جست.

3.بلوك های سیمانی شفاف و بتن سازه معماری ( بتن سازه ای نیمه شفاف )

بلوكهای ساختمانی شفاف می توانند با هردو نوع منبع نورطبیعی و مصنوعی كار نمایند . فیبرهای اننقال دهنده نور این بلوكها می توانند از نوع شیشه ای ، نوری و پلاستیكی شفاف باشند كه ضخامتی درحدود 1/10 mmتا چند میلیمتر دارند. مقدار روشنایی عبوری از این بلوكها بستگی به تعداد فیبرها دارد بطوری كه یك دهم نور یك وجه را به وجه دیگر منتقل می كنند. تعداد فیبرهای بكار برده شده در هر بلوك ساختمانی می تواند بین چندصد تا چندین هزار بوده و مناسب ترین نسبت حجمی ماده اصلی و فیبرها نیز بین 1:15تا 1:8 باشد. اندازه مطلوب بلوك های ساختمانی كه هر كدام وزنی در حدود 5 kg داشته و با این روش تولید می شوند، حدود 68 mm ×120 mm ×250 mm می باشد.

افزایش روشنایی طبیعی ساختمان (كاهش روشنایی مصنوعی) و بدنبال آن جلوگیری از اتلاف انرژی حرارتی با نگهداری پرتو های نوری درون بلوك های دیوار ، مقاومت فشاری مطلوب بلوك ها ، قابلیت بكارگیری آنها در پروژه های اجرایی بصورت افقی و یا عمودی و تنوع طرح و رنگ بلوك ها جهت استفاده از آنها در منطبق نمودن فضاهای محیطی از جمله عواملی هستند كه سبب شده اند تا امروزه معماران و طراحان از این نوع بیش از پیش در طرح ها و پروژه های خود استفاده نمایند.

انواع تکنیک های زیبایی شناسی در بتن

• بکارگیری رنگدانه ها و به وجود آمدن شکل فضایی خاص (lntegral color concrete)

تنوع رنگها، دوام مطلوب سطوح رنگ آمیزی شده و محو نشدن رنگها در مدت زمان طولانی از جمله فوائد این روش بشمار می روند.

• بکارگیری نقوش در سطح بتن (Stamped concrete)
  • نقاشی كردن الگوهای مورد نظر برروی سطوح بتنی و درآوردن آنها بصورت سطوحی همگن
  • استفاده از الگوهایی هم شكل مصالح دیگر مانند آجر، سنگ و چوب در روش منقوش كردن سطوح
  • انتخاب الگوها بوسیله طراحان و معماران و با توجه به نوع كاربری سطوح
  • بكارگیری آنها در كف محوطه ها، خیابانها، پیاده روها و حتی سطوح عمودی مانند دیوار

• حکاکی کردن روی بتن (Engraving concrete)

روشی مانند منقوش كردن بتن كه نیازمند وسایل و تجهیزات خاصی به منظور بریدن و اضافه كردن طرح های گرافیكی به بتن می باشد.

• لکه دار نمودن هدفمند کفپوش های بتنی با هدف زیبا شناسی معماری (Stained or acid stained concrete)
• صیقل دادن و پرداخت کردن بتن (بتن رنگی) (Polished concrete)

بكار گیری این روش در جلا دادن سطوح بتنی تازه، بطوریكه سطح مورد نظر را شبیه مرمر می كند. استفاده از این روش در دفاتر اداری، تجاری و اماكن عمومی بویژه نمایشگاه جهت جلوه بخشیدن به سطوح بتنی می باشد.

• روکش های تزیینی سطوح بتنی بد منظر (Concrete overlays)
• بتن دانه نما یا تمام کردن سطوح با دانه های نمایان ( Exposed aggregate or exposed aggregate finishes)

استفاده از آن در طراحی فضاهای خارجی با وسعت نسبتاً زیاد می باشد. صاف كردن سطوح بتنی با استفاده از ابزار و تجهیزات لازم صورت می پذیرد و سپس جاسازی مصالح سنگی در سطوح هموار امكان پذیر می شود. همچنین امكان بكارگیری سنگ های طبیعی رنگی، شیشه های رنگی بازیافتی و همچنین صدف های تزئینی، به این سطوح جلوه خاصی می بخشد.

• پرداخت سطوح بتن (بتن رنگی با نقوش مشخص) (Finishing concrete color with and texture)
• استنسیل کردن سطوح بتنی (stenciling Concrete)

این روش بصورت اضافه نمودن طرح های ساده و مرکب به بتن میباشد که با استفاده از چارچوب ها و ترکیبی از خطوط و نقش های مختلف در طراحی سطوح مورد نظر امکان پذیر می باشد. بكارگیری این روش در طراحی كف محوطه ها، خیابانها، ساختمانها و همچنین در طراحی سطوح عمودی مانند پارتیشن ها، بعنوان روشی مقرون بصرفه مطرح می گردد.

بیشتر بدانید

استفاده از بتن بر اساس عیار بهتر است یا رده؟

نتیجه گیری:

امروزه بتن به عنوان مولفه ای بسیار مهم در توسعه پایدار كشورها به شمار می آید و با گذشت سالها از پیدایش و كاربرد آن بصورت كنونی دستخوش تحولات و پیشرفت های اساسی شده است. بطوریكه درهر فعالیت حیطه ی ساخت و ساز به صورت مستقیم و غیر مستقیم حضور چشمگیر داشته و به عنوان آشنا ترین مصالح ساختمانی با بیشترین مصرف به شمار می رود. اگرچه حفظ محیط زیست و پایداری به عنوان دو ویژگی مهم سبب شده كه بتن به عنوان ماده اولیه احداث ساختمانها در نظر گرفته شود، اما تحقیقات و بررسیهای اخیر نشان داده است كه از ویژگیهای دیگر این ماده پر كاربرد نیز می توان استفاده نمود. درحال حاضر طیف متنوعی از فراورده های تزئینی بتن ابداع و به بازار عرضه شده است بطوریكه بسیاری از معماران و هنرمندان از آن به عنوان ابزاری جهت خلق زیبایی در آثارشان بهره جسته اند ، با توجه به پیشرفتهای سریع و روز افزون در سالهای اخیر، به نظر می رسد در سالهای آینده شاهد استفاده گسترده تری از قابلیت های بتن در عرصه معماری باشیم.