بتن شفاف یا لیتراکن از مصالح مدرن و کاربردی است که در بناهای امروزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. تفاوت ساختاری و مهم آن با دیگر انواع بتن و تاثیری که در نمای دکوراتیو و شیک ساختمان دارد، موارد مصرف متفاوتی را نیز برای آن مهیا کرده است. با توجه به کاربرد وسیع بتن در سازه‌های ساختمانی، ابداع این متریال توانسته تغییرات وسیع و همه جانبه‌ای در نمای ساختمانی ایجاد کنند. تحولاتی که به ساخت بناهایی مدرن با ظاهر زیبا و مقاومت کافی منجر شده است.
بنای زیبا و متفاوت با بتن شفاف!
تا چند دهه پیش از این حتی تصور بنایی با نمای نورانی و شفاف بیشتر به یک رویا یا تصویری تخیلی شباهت داشت. بتن، که بیشترین مصالح ساختمانی مورد استفاده در عموم ساخت و سازها را تشکیل می‌دهد، هیچگونه قابلیت عبور نور نداشته و کاربرد آن به‌هیچ عنوان ارتباطی با بخش نورپردازی پیدا نمی‌کرد. اما با ابداع بتن‌های ترکیبی ناقل نور، درب‌های تازه‌ای به روی این بخش از صنعت معماری گشوده شد. فرصتی بی‌نظیر تا از خواص گوناگون مواد در یک مجموعه جدید استفاده شده و جلوه‌های زیبا و متفاوتی از ساخت و ساز و نمای ساختمانی به نمایش گذاشته شود. اما این نوع بتن اصولا چیست و چگونه ساخته می‌شود؟
بتن لیتراکن را بهتر بشناسیم!
بناهای ساختمانی، چه مسکونی و چه آنها که در سایر موارد کاربرد دارند از جنبه‌های مختلفی دارای اهمیت هستند. از نظر علوم مهندسی دوام و استقامت بناها به‌لحاظ مقاومت در برابر عوامل طبیعی آسیب‌رسان مانند رطوبت و نیز خوردگی در اثر عوامل شیمیایی و فیزیکی بسیار مهم است. از دید معماری تناسب نما و به‌کارگیری عناصر دکورتیو که ظاهر ساختمان را تحت تاثیر قرار داده و زیبا می‌کنند، به جهاتی بیشتر مهم است. بتن و کاربردهای مختلف آن در هر دو این علوم مهم بوده و زیر ذره‌بین متخصصین امر قرار دارد. به‌عبارتی هم استحکام آن مورد توجه است و هم زیبایی و جلوه ظاهری آن! از این جهت لازم است در یک بنای ایده آل هر دو این موارد به‌کار گرفته شود.
بتن شفاف یا لیتراکن ضمن حفظ استقامت و کارایی بتن‌های معمولی، از زیبایی و تنوع بی‌نظیری نیز برخوردار است. خلاقیت خاصی که در تهیه آن به‌کار رفته امکان عبور نور را از این ماده ساختمانی ایجاد نموده است! این به‌معنای تحولی بزرگ و شگرف در به‌کارگیری جنبه هنری و زیباشناختی در معماری نوین است! اما این اتفاق چگونه می‌افتد و ماده سخت و کدری مانند بتن چگونه قابلیت عبور نور پیدا می‌کند؟ با ما در ادامه مطلب همراه باشید تا از راز این موضوع پرده برداریم!
راز نورانی بودن بتن لیتراکن!
نام فیبرهای نوری را همگی کم و بیش شنیده‌ایم. آشناترین مورد کاربرد آنها نیز در علوم ارتباطی، خطوط تلفن و مخابرات بوده و هست. اما در سال‌های اخیر این بار در مهندسی و ساخت و ساز، نام این رشته‌های نازک و خواص جالب آنها بر روی زبان‌ها افتاده است. ابتکار جالب و خلاقانه یک معمار مجارستانی در ادامه ابداعات دانشمند امریکایی سرانجام به ثمر رسید و ترکیب بتن با این فیبرهای نوری به اختراع بتن‌های شفاف انجامید! تحولی بزرگ در ساخت مصالح ساختمانی جدید که توانست نمای بناهای مدرن و امروزی را به‌کلی متحول کند. آن هم بدون تاثیرات منفی در ساختار این مصالح ساختمانی و با حفظ اصول مهندسی سازه که در دوام و ماندگاری بنا از اهمیت بالایی برخوردار است.
از دیگر مصارف بتن‌های لیتراکن چه می‌دانیم؟
هر زمان ترکیبی جدید با خواص متفاوت شناسایی می‌شود با فاصله زمانی اندکی افراد خلاق و کارشناسان رشته‌های گوناگون صنعت و هنر، کاربردهای تازه و متفاوتی نیز برای آن ابداع می‌کنند. در مورد بتن لیتراکن نیز روال کار به همین شکل پیش رفته است. تنها پس از مدت کوتاهی از شناخت این ترکیب جالب و زیبا، مصارف گوناگونی برای آن شناخته و به‌کار گرفته شد. از مهم‌ترین این موارد استفاده از این نوع بتن در دکوراسیون داخلی است. جایی که زیبایی و نیاز به جلوه‌های نورانی و ویژه حرف‌های زیادی برای گفتن دارد.
از طراحی دیوارهای کاذب، نازک و سبک و پارتیشن‌هایی از این جنس با قابلیت عبوردهی نور تا کفپوش‌های حاوی بتن شفاف همه نمونه‌هایی از این نوع کاربرد هستند. لامپ‌های روشنایی لایتراکیوب که از ترکیب نورپردازی مرکزی و بلوک‌های بتنی از جنس شفاف تهیه می‌شوند نیز مورد دیگری از کاربرد این ماده در دکوراتیو داخلی در بخش روشنایی ساختمان هستند. در ادامه این نوشتار به پاسخ این پرسش می‌پردازیم که چگونه وجود فیبر نوری تاثیری در میزان مقاومت بتن ندارد؟
بتن شفاف لیتراکن، آمیزه‌ای زیبا، نورانی و مقاوم!
استقامت و استحکام بنا از اصلی‌ترین دغدغه‌های سازندگان ساختمان است. موردی که ارتباط مستقیم با ساخت و ترکیبات به‌کار رفته در مصالح مصرفی آنها دارد. برای مثال انواع بتن که با ترکیبات متفاوت و میزان متنوع مواد ساخته می‌شوند، از زمان گیرایش و درجه استقامت متفاوتی برخوردارند. حساسیت مهندسین عمران بر روی نسبت و چگونگی ترکیب مواد نیز از همین‌جا ریشه می‌گیرد.
در مورد بتن شفاف یا لیتراکن، به‌دلیل شکل ظاهری و وجود رشته‌های فیبر نوری با ساختار شفاف و عبوردهنده نور، این حساسیت دوچندان بوده و پس از مهندسین به سازندگان و کاربران نیز منتقل شده است. طرح این پرسش که آیا وجود این رشته‌ها و داشتن خاصیت عبور نور از میزان مقاومت ماده مقاوم یعنی بتن می‌کاهد یا خیر، مدتها چالش ذهنی طراحان و سازندگان تبدیل بوده است. تا آنکه ثابت شد این موضوع تاثیری در مقاومت مصالح نداشته و آن را کاهش نمی‌دهد. ضمن اینکه نسبت کاربرد این رشته‌های نورانی در کل بتن تنها ۴٪ بوده و مابقی آن از ترکیب بتن معمولی تهیه می‌شود!
سخن آخر
ترکیب زیبایی و دوام را می‌توان مطلوب‌ترین مورد مصالح ساختمانی برای همه دانست. آن هم در حالی که آزمایش مقاومت و یکپارچگی را از سر گذرانده باشد. در میان نمونه‌های متنوع بتن تولیدی، بتن شفاف این ویژگی‌ها را داراست و توانسته جایگاه مناسبی در سازه‌های مدرن و زیبا برای خود پیدا کند. نقش مهم آن در زیبایی بنا و ایجاد جلوه‌های خاص تنها به بخش خارجی محدود نیست و در سایر قسمت‌های ساختمان نیز موارد کاربرد متنوعی دارد. از نمای دکوراتیو داخلی و خارجی هر بنا جلوه‌های دکوراتیو آن در نمای داخلی و نورپردازی در بخش‌های مختلف ساختمان کاربردی است.