اجرای صحیح بتن در تمامی مراتب بتن ریزی و عمل آوری، دو اصل اساسی جهت جلوگیری از تخریب و آسیب های سطحی است. تجزیه شدن ماده و کرمو شدن بتن در موارد وسیع و عمقی، پایایی سازه را با مشکلات جدی مواجه خواهند کرد. بنابراین رعایت اصول تخصصی اختلاط و بتن ریزی توسط افراد با تجربه، جز الزامات این امر محسوب می شود.
کرمو شدن بتن عبارت است از تشکیل حفره های خالی در سطح که اغلب به دلیل ترکیب نامناسب و عمل آوری بتن به روش غلط اتفاق می افتد. به عقیده بسیاری از افراد کرمو شدگی بتن تاثیر جدی بر مقاومت سازه بتنی نخواهد داشت.
اما بایستی توجه شود که در صورت افزایش این مسئله و عمقی بودن آن، خطر جدی برای استحکام ساختمان محسوب می گردد. چرا که با افزایش پدیده کرمو شدگی رطوبت به نواحی داخلی بتن یا سازه نفوذ کرده و با پیش روی هر چه سریع تر، شالوده ساختمان را تهدید می کند. به همین منظور لازم است تا عملیات ترمیم بتن کرمو با استفاده از ملات همرنگ یا تعویض قطعات بتنی انجام شود.
در ادامه این مطلب ضمن اشاره به انواع کرمو شدگی بتن و عوامل موثر بر آن، راهکارهایی را جهت جلوگیری از این امر ارائه خواهیم کرد.
تعریف کرمو شدن بتن
کرمو شدن بتن یکی از عوامل مخرب سازه ای است که در مرحله بتن ریزی اتفاق می افتد. پس از بتن ریزی در چهارچوب سازه مورد نظر، کماکان احتمال این وجود دارد که ماده بتن، تمامی اجزا و درزهای اجرایی را به درستی پوشش ندهد.
در واقع این مسئله ناشی از عدم نفوذ ترکیبات بتن در تمامی اجزای قالب است. همچنین در برخی از موارد، ارتعاشات نامناسب ماده بتن در قالب نیز سبب ایجاد حفره های لانه زنبوری می شود. این مکان های خالی سطحی می توانند در صورت عمیق شدن علاوه بر کاهش مقاومت سازه، در طی زمان شرایطی را جهت خوردگی و آسیب دیدگی میلگردها و اتصالات سازه ای ایجاد کنند. بنابراین لازم است پیش از اجرای بتن، ابتدا مصالح مورد نظر به لحاظ کیفیت مورد بررسی قرار گرفته و سپس عملیات بتن ریزی در قالب آغاز شود.
به طور کلی کرمو شدن بتن در سه بعد مختلف ایجاد می گردد که تاثیر هر یک از این موارد، بنابر انذار حفره ها و وسعت آن ها متغیر است. اولین نوع کرمو شدگی در ابعاد کوچک و حداکثر عمق 25 میلی متری است. دومین نوع کرمو شدگی در ابعاد متوسط است که در این مورد، اگر چه میزان عمق حفره ها به نسبت نوع اول افزایش یافته، اما همچنان سازه های اطراف درگیر نیستند. سومین نوع آن نیز، کرمو شدن در ابعاد بزرگ است که می تواند آرماتورها و میلگردها را درگیر کند.
عوامل کرموشدگی بتن
عوامل متعددی در ایجاد کرموشدگی سطوح بتنی تاثیرگذارند که در ادامه به بررسی مهم ترین موارد می پردازیم
میزان آب بتن یکی از اصلی ترین دلایل کرمو شدن قطعات بتنی انسجام نامناسب ماده بتن است. در واقع استفاده بیش از حد از آب به نسبت سیمان موجود، می تواند مخلوط مورد نظر را به لحاظ انسجام و یکپارچگی با اختلال مواجه سازد. روان بودن ملات به میزان زیاد، سبب جدا شدن ترکیبات سنگدانه از سایر بخش های ملات خواهد شد. همچنین در صورت تاخیر در بتن ریزی، ملات سخت شده و امکان نفوذ مواد به تمامی بخش های قالب وجود نخواهد داشت.
اتصالات سازه ای در مواردی که عملیات بتن ریزی در میان اتصالات سازه ای صورت می گیرد، احتمال عدم نفوذ ترکیبات به تمامی نقاط بیشتر است. بنابراین لازم است تا بتن ریزی با دقت بالاتر و توسط افراد با تجربه انجام شود.
عدم ارتعاش بتن یکی از راه های جلوگیری از کرمو شدن قطعات بتنی، ارتعاش و فشرد سازی بتن پیش از سخت شدن آن است. ارتعاش سازه سبب می شود تا ترکیبات بتنی به سهولت به تمامی نقاط و درزها نفوذ کرده و مانع از ایجاد حفره ها در سطوح خواهد شد.
روش های ترمیم بتن کرمو
مرحله اول در ابتدا بهتر است سطح بتن را به لحاظ میزان آسیب دیدگی و عمق حفره های موجود به دقت بررسی کنید. به منظور انجام بهتر این کار توصیه می شود روش هایی اعم از ضربه زدن به بتن و تراشیدن لایه های بتنی را امتحان کنید.
مرحله دوم پس از بررسی میزان عمق حفره های لانه زنبوری در صورت کرموشدگی بتن در نواحی کوچک و جزئی، می توانید از ملات بتنی جهت پوشش دهی فضاهای خالی استفاده کنید. لازم است تا پیش از اجرای ملات بر روی بتن، در ابتدا نواحی آسیب دیده و سنگدانه های ضعیف را از روی سطح جدا کنید. چنانچه حجم بیشتری از ملات برای پوشش دهی استفاده شد، بهتر است به منظور همسان سازی ملات با سطح بتن با استفاده از تیغه، ملات اضافی را جدا از روس سطح آن کنید.
همچنین می توان به جهت ایجاد هماهنگی میان ملات و سطح بتن، از ملات هم رنگ با آن استفاده کرد.استفاده از مواد مشابه بتنی برای ساخت ملات، یکی از راه های افزایش تاثیرگذاری ترمیم بتن آسیب دیده است.
مرحله سوم چنانچه میزان آسیب دیدگی بتن کرمو شده عمیق باشد لازم است تا بخشی از بتن از سایر اجزا شده و تعویض گردد. به هنگام اجرای بتن جدید توجه داشته باشید تا ضمن اطمینان از سلامت میلگردها، ماده بتن نقاط سازه و اتصالات باقی مانده را به طور کامل پوشش دهد.
جمع بندی
همانطور که پیش تر نیز اشاره شد کرمو شدگی بتن اغلب پدیده ای سطحی بوده که در نواحی مختلفی از آن ایجاد می شود. در اغلب موارد این مسئله ناشی از ترکیبات نامناسب ماده بتن و عدم نفوذ مواد به تمامی نقاط سازه است. اگرچه کرمو شدن بتن در موارد جزئی، تاثیری بر کاهش مقاومت بتن ندارد، اما بهتر است با استفاده از ترمیم کننده ها به سرعت از پیش روی آن جلوگیری شود.
کرمو شدن بتن در موارد عمیق، شرایط را برای نفوذ آب به لایه های زیرین فراهم کرده و در نتیجه موجب خوردگی میلگردها، اتصالات و تضعیف شالوده ساختمان خواهد شد.عوامل متعددی در جلوگیری از ایجاد این پدیده تاثیرگذارند. می توان با رعایت نکات و اصول بتن ریزی و اطمینان از کارایی بتنف مانع از کرموشدگی آن شد.