بتن یکی از پرکاربردترین انواع مصالح در صنعت ساختمان سازی و صنایع عمرانی است. این ماده به عنوان زیرساخت انواع ساختمان های بتنی یا فلزی مورد استفاده قرار می گیرد و از ترکیب آب با سیمان و سنگریزه به دست می آید.بتن به تنهایی مقاومت نسبتا پایینی دارد و به همین دلیل است که عموما با میلگرد مقاوم سازی می شود. این فرآیند مقاوم سازی مقاومت بتن را تا چند برابر افزایش می دهد، با این حال بتن به دست آمده باز هم استحکام و توانایی محدودی دارد و به خصوص در صورت بروز بلایای طبیعی ممکن است دچار از هم پاشیدگی یا ترک خوردگی شود.
با این حال مهندسین فعال در حوزه عمران و ساخت و ساز همواره به دنبال ایجاد یک ترکیب قوی تر بوده اند تا مشکلات و کاستی های بتن های معمولی را حذف کنند. این فعالیت ها دستاورد بزرگی را در پی داشته است که آن را بتن توانمند نامیده اند. در ادامه به معرفی این نوع بتن و شرح جزئیات مفصل تری در مورد آن خواهیم پرداخت.
معرفی بتن توانمند
بتن توانمند نوعی از بتن است که بر اساس آزمایشات و بررسی های ویژه و با ترکیبات خاصی تولید شده است. مزیت این بتن نسبت به دیگر انواع این است که مقاومت بالاتر و عمر مفید بیشتری دارد. استفاده از این بتن موجب می شود که در دراز مدت در زمان و هزینه به میزان قابل توجهی صرفه جویی شود. در حال حاضر کشورهایی که دارای معادن بیشتری از پوزولان هستند، به طور بالقوه توانایی بالاتری در تولید بتن توانمند دارند. فرآیند ساخت این بتن ها انواع مختلفی دارد و به همین دلیل بتن به دست آمده ویژگی های منحصر به فردی را بروز خواهد داد. به این ترتیب می توان گفت که بتن های توانمند با توجه به شرایط ساخت و ترکیبات سازنده خود به انواع مختلفی تقسیم می شوند که در ادامه به معرفی آنها خواهیم پرداخت.
بتن توانمند با سنگدانه های بازیافتی
منطقی است که با رشد جمعیت و بزرگ تر شدن شهرها، برخی از بافت های فرسوده و غیر قابل استفاده تخریب گردند تا بتوان سازه های توانمند با ظرفیت و استحکام بیشتری را جایگزین کرد تا جمعیت بیشتری را در خود جای دهد. تخریب سازه ها خواه ناخواه مسائل زیست محیطی را در پی خواهد داشت؛ با این حال با استفاده دوباره از برخی مواد حاصل از تخریب ها می توان تا حدودی میزان این آلاینده ها را کاهش داد و همچنین در هزینه های ساخت و سازهای جدید صرفه جویی کرد.
سنگدانه های بازیافتی، بتن های تخریب شده در سازه های قدیمی هستند که به شکل خرد شده در مصالح جدید مجددا مورد استفاده قرار می گیرند. بتن های ساخته شده از این سنگریزه ها در حال حاضر تحت بررسی و آزمایشات پیشرفته تر هستند تا دوام هرچه بیشتر و خزش و جمع شدگی کمتری را به دنبال داشته باشند. در حال حاضر بتن توانمند با سنگدانه های بازیافتی یکی از انواع بتن های توانمند است که در کشورهای هلند و ژاپن مورد استفاده قرار می گیرد و هم زمان تحت تحلیل و بررسی های بیشتر است.
بتن توانمند با نرمی بالا
بتن با نرمی بالا یکی از انواع بتن توانمند است که قابلیت شکل پذیری بسیار بالایی دارد؛ البته تحمل در برابر فشار، شکست وترک خوردگی این بتن همچنان تحت بررسی است تا بهترین و مقاوم ترین نوع آن شناسایی شود و به تولید انبوه برسد.یکی از ایده های تولید بتن نرم، حذف آرماتوربندی از بتن و جایگزینی آن با دیگر انواع الیاف است. از دیگر روش های ساخت بتن توانمند، استفاده از الیاف به همراه دوغاب است.
در این روش الیاف با سنگریزه و سیمان ترکیب شده و ملاتی رقیق تر به عنوان دوغاب در آن استفاده می شود که تخلخل را به حداقل خواهد رساند. الیاف به کار برده شده در این نوع بتن ده برابر دیگر انواع الیاف خواهد بود و استفاده از دوغاب سبب می شود بتن نفوذپذیری کمتری داشته باشد و در نتیجه احتمال ترک خوردگی آن به شدت کاهش یابد.این بتن به دلیل نرمی زیادی که دارد برای ساخت دال بتن و تعمیرات بتنی مورد استفاده قرار می گیرد تا در عین حال هم مقاومت افزایش یابد و هم درزگیری و هزینه های مربوط به آن کاهش یابد.
بتن توانمند با تراکم زیاد
این نوع بتن بعد از به عمل آوری نیاز به لرزاندن نداشته و خود به خود متراکم می گردد. استفاده از این بتن که در کشورهایی نظیر ژاپن به مرحله اجرا نیز رسیده است، استحکام و دوام بالایی دارد و امکان جدا شدن سنگدانه ها در خمیر آن وجود نخواهد داشت.در ساخت این بتن از ۵۰ درصد شن و ۴۰ درصد ماسه استفاده می شود. میزان آب برای ساخت ملات به طور کامل مشخص نیست و تعیین میزان استاندارد آن هنوز در دست بررسی است.
مزایای استفاده از بتن توانمند
- میزان مقاومت بتن توانمند در مقایسه با دیگر انواع بتن بسیار بیشتر است.
- در بخش هایی از سازه ها که میلگرد تراکم بیشتری دارد، استفاده از بتن توانمند با مواد روان کننده امکان پذیر است.
- بتن توانمند تراکم بالاتری نسبت به دیگر انواع بتن دارد و سطوح صاف تری ایجاد می کند.
- استفاده از بتن توانمند به کل فرآیند ساخت و ساز سرعت و سهولت بیشتری می بخشد.
- این بتن هم در شرایط اقلیمی سرد و هم در آب و هوای گرم قابل تولید و پیاده سازی است.
- بتن توانمند به درصد کمتری از آب نسبت به دیگر انواع بتن نیاز دارد که این امر موجب صرفه جویی میزان زیادی آب در ساخت و سازها و پروژه های عمرانی می گردد.
- این بتن به دلیل نرم بودن و روان بودن قابلیت پمپاژ شدن را نیز دارد.
- شکل پذیری و الاستیسیته بتن توانمند بسیار بالاتر از دیگر انواع بتن است و همین امر کارایی آن را در پروژه های متفاوت افزایش داده است.
- این بتن تحت فشارهای جانبی دچار ترک خوردگی نمی شود و دوام بسیار بالا تا حدود صد سال برای آن تخمین زده شده است.