مصالح ساختمانی همان مواد متنوع مثل سیمان، بتن، آجر، گچ، خاک، شیشه و... هستند که در صنعت ساخت‌و‌ساز از آن‌ها استفاده می‌شود. انتخاب مصالح مصرفی در صنعت ساخت و ساز اهمیت زیادی دارد و تابع عوامل مختلفی مثل کاربری ساختمان، شرایط محیطی، هزینه پروژه و ... است. بنابراین شناخت کافی از مواد و مصالح ساختمانی و ویژگی‌ها و کاربرد هر کدام از آن‌ها، برای ساخت یک ساختمان با اصول استاندارد لازم است. شما چقدر با انواع مصالح ساختمانی و تفاوت‌های آن‌ها آشنا هستید؟ در این مقاله درباره انواع مصالح ساختمانی و ویژگی‌های هر کدام صحبت خواهیم کرد. تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
دسته‌بندی انواع مصالح ساختمانی
مصالح ساختمانی را می‌توان بر اساس جنس، قدمت و نحوه تولید طبقه‌بندی کرد که در ادامه آن ها را بررسی خواهیم کرد.
انواع مصالح ساختمانی بر اساس جنس
مصالح ساختمانی بر اساس جنس به 2 دسته مصالح ساده و مصالح مرکب تقسیم می‌شوند.
- مصالح ساده آن دسته از مصالح ساختمانی طبیعی یا مصنوعی هستند که از یک نوع ماده تشکیل شده‌اند و ترکیبی نیستند. مثل شن، آجر، سیمان و...
- مصالح مرکب آن دسته از مصالح طبیعی یا مصنوعی هستند که درساخت آن‌ها از چند مواد مختلف استفاده شده باشد. مثل بتن یا ملات
قابل ذکر است که منظور از مصالح طبیعی، موادی است که به صورت خالص در طبیعت وجود دارند. مثل شیشه ولی مصالح مصنوعی مثل پلاستیک در صنایع مختلف تولید می‌شوند.
انواع مصالح ساختمانی ازنظر قدمت
- مصالح ساختمانی سنتی مثل سنگ، شاخه درخت و …
- مصالح ساختمانی رایج مثل گچ، چوب، سیمان و...
- مصالح ساختمانی نوین مثل انواع کامپوزیت‌ها
انواع مصالح ساختمانی بر اساس تولید
مصالح ساختمانی یا درجا هستند و یا به صورت پیش ساخته مورد استفاده قرار می‌گیرند. مصالح درجا در محل پروژه و در کارگاه ساختمانی تولید می‌شوند. مثل ملات یا بتن درجا و ... اما مصالح ساختمانی پیش ساخته از قبل در کارخانه یا کارگاه تولید و بعد به محل اجرای پروژه منتقل می‌شوند. مثل کاشی و سرامیک یا دیوارهای بتنی و...
پرکاربردترین مصالح ساختمانی
سنگ
سنگ به دلیل در دسترس بودن، تنوع بالا و قیمت مناسب یکی از انواع مصالح پرکاربرد ساختمانی است که از آن در ساخت تونل، پل، نمای ساختمان، پی‌سازی، پله، دکوراسیون داخلی و... استفاده می‌شود. سنگ گرانیت رایج‌ترین نوع سنگ مورد استفاده در صنعت ساخت، از گذشته تاکنون بوده است.
آجر
آجر از پرمصرف‌ترین و قدیمی‌ترین انواع مصالح ساختمانی و از فراورده‌های خاک رس است. البته امروزه اجرهای بتنی رواج یافته‌اند و دلیل کاربرد زیاد آجر، مقاومت آن در برابر آتش‌سوزی است. اجرها تنوع بالایی دارند و رایج‌ترین انواع آن‌ها عبارتند از: آجر معمولی، آجر سفالی، آجر جوش، آجرنسوز و آجر سنگفرش.
سیمان
سیمان ترکیبی از مواد آهکی مثل آلومینیوم اکسید و سیلیسیم و ماده اصلی تشکیل‌دهنده بتن است. استفاده از سیمان در ساخت قطعات پیش‌ساخته، پل‌ها، تونل‌ها و راه‌سازی متداول است. سیمان انواع مختلفی دارد. مثل سیمان پرتلند (مرغوب‌ترین نوع سیمان)، سیمان رنگی و سیمان نسوز.
گچ
گچ یکی از انواع مصالح ساختمانی طبیعی و ساده است و برای ساخت ملات، سفیدکاری، ساخت پنل‌های پیش ساخته، المان‌های دکوری و... از آن استفاده می‌شود. انواع گچ مورد استفاده در صنعت ساخت عبارتند از: گچ سفیدکاری، گچ عاج، گچ گیپتون و گچ میکرونیزه
بتن
بتن یکی از مستحکم‌ترین انواع مصالح ساختمانی است و از ترکیب سیمان پرتلند و آب به دست می‌آید. بتن برای مقاوم‌سازی سازه و در ساخت پل، تونل، سدسازی و کف‌سازی استفاده می‌شود. انواع بتن شامل بتن سنگین، بتن سبک، متخلخل، پلیمری، یا مقاومت بالا و خود متراکم است.
آهن و فلز
آهن یکی از انواع مصالح ساختمانی است که به طور خالص از آن استفاده نمی‌شود ولی آلیاژهای آن مثل فولاد، آلمینیوم و... کاربرد زیادی در صنعت ساخت‌و‌ساز دارند. از آهن‌آلات به دلیل انعطاف و شکل‌پذیری آن‌ها برای ساخت ابزارهای مختلف ساختمانی، انواع ورق‌ها، میلگردها، تیراهن، درب‌ها و... استفاده می‌شود. البته معمولا از روکش‌های مختلف برای آن استفاده می‌کنند تا مقاومت آن را در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی افزایش دهند. از فلزات دیگری مثل تیتانیوم، کروم، طلا و نقره هم در ساختمان‌سازی استفاده می‌شود که قیمت بالایی دارند. تیتانیوم برای اسکلت‌بندی و کروم، طلا و نقره برای کارهای دکوراتیو استفاده می‌شوند.
خاک رس
استفاده از خاک رس در ساختمان‌سازی، به دلیل ویژگی آن در کنترل دمای ساختمان، تثبیت هوای ساختمان و در نتیجه صرفه‌جویی در مصرف انرژی است. همچنین از خاک رس برای تولید مصالح متنوعی مثل کاشی، سرامیک، ملات گچ‌وخاک، آجر، کاه‌گل و سفال استفاده می‌شود.
چوب
چوب هم یکی دیگر از انواع مصالح ساختمانی پرکاربرد است که در صنعت ساختمان‌سازی به صورت طبیعی و مصنوعی استفاده گسترده‌ای از آن می‌شود. چوب مصنوعی انواع مختلفی مثل MDF، پلی وود، نئوپان و ... دارد و نسبت به چوب طبیعی استفاده بیش‌تری دارد. از چوب در مواردی مثل ساختن درب و پنجره، کف‌پوش و دیوارپوش استفاده می‌شود.
ملات
برای به هم چسباندن مصالح مختلف استفاده می‌شود و شامل 3 نوع ملات آبی، ملات هوایی و ملات ویژه است.
شیشه
از شیشه برای ساخت درب و پنجره، نمای ساختمان، ساخت آینه، نورگیر و .. استفاده می شود و انواع مختلفی مثل شیشه رنگی، رفلکس، دوجداره، خم، نشکن، سکوریت و... دارد.
مصالح ساختمانی نوین
از انواع مصالح ساختمانی نوین می‌توان به بتن اسفنجی، پنل‌های گچی پیش‌ساخته، ورق پلی کربنات، کاشی حرارتی و شیشه مات شونده هوشمند اشاره کرد. استفاده از این مصالح به بهینه‌سازی صنعت ساخت، کمک زیادی کرده است.
سخن آخر
ساخت و ساز صنعتی است که همیشه فعال و پویا است. ممکن است بسته به شرایط اقتصادی دچار رکود شود، اما همیشه وجود داشته است. بنابراین افراد فعال در این صنعت باید شناخت کافی از انواع مصالح ساختمانی را داشته باشند تا بتوانند در اجرای پروژه‌های خود، منا‌سب‌ترین مواد و مصالح را از نظر در دسترس بودن، قیمت، مقاومت، سازگاری و... انتخاب کنند.
در این مقاله سعی کردیم به طور خلاصه مهم‌ترین و پرکاربردترین انواع مصالح ساختمانی را به همراه ویژگی‌های آن‌ها معرفی کنیم.