اسکلت ساختمان از بخش‌های مهم هر بناست. در هر یک از مراحل ساخت، تعمیرات و بازسازی ساختمان، توجه به ساختار اسکلت و متریال مصرفی در آن نقش مهمی در موفقیت عملیات ایفا می‌کند. رعایت نکات ایمنی و صرفه‌جویی در زمان و نیروی انسانی نیز در این پروژه از موارد مهم و کلیدی محسوب می‌شوند. هم‌چنین محاسبه میزان فرسودگی و تعیین نوع بازسازی با در نظر گرفتن نوع و سن بنا هم از دیگر نکات حساس و قابل توجه در این مورد هستند.
چرا به بازسازی اسکلت ساختمان های قدیمی اقدام می‌کنیم؟
بناهای قدیمی، به لحاظ حس نوستالژی و ارزش احساسی که برای ما دارند بسیار ارزشمندند. برخی خاطرات دوران گودکی خود را در این ساختمان‌ها جا گذاشته‌ایم. بعضی نیز به‌لحاظ آشنایی با اصول مهندسی و ساخت و ساز علاقمندیم تا این بناها را بازسازی نموده و مجددا مورد استفاده قرار دهیم. دلیل و انگیزه بازسازی بنا هر چه باشد، برای انجام صحیح، به‌صرفه و ایمن این کار مراحلی پیش روی مجری کار قرار دارد. در ادامه مطلب به مرور و بررسی این مراحل می‌پردازیم. اما پیش از آن تفاوت‌های موجود در این بخش از ساخت و ساز را یادآور می‌شویم با ما همراه بمانید.
ساخت بنای نو و بازسازی ساختمان قدیمی تا چه حد متفاوتند؟
افرادی که دستی در ساختمان‌سازی داشته و به‌عنوان افراد حرفه‌ای در این زمینه وارد بحث می‌شوند، به خوبی از تفاوت بین این دو آگاهی دارند. اجرای یک طرح یا نقشه مشخص مهندسی، با تمام دشواری‌ها و نکات فنی، پروسه‌ای زمان‌بر و نیازمند دقت و حساسیت بالاست. اما در هر حال نتیجه این نوع عملیات از پیش مشخص است. از طراحی اولیه و برآورد مصالح تا تهیه آنها و اجرای مرحله به مرحله کارها، همه در حوزه‌ای محدود و از پیش تعیین شده انجام می‌گیرد. حتی تغییرات احتمالی در نقشه، و اجرای آن هم از اصولی پیروی کرده و خارج از قاعده نیست. اما هنگامی که صحبت از بازسازی اسکلت ساختمان به‌میان می‌آید، محاسبه ملزومات، نوع عملکرد و حتی برآورد هزینه‌ها دستخوش چالش می‌شود! دلیل اصلی این موضوع تاحدزیادی به فرسودگی بنا و نامشخص بودن زمان و هزینه‌های لازم برای بازسازی آن است. گرچه کارشناسان معماری، با اشراف بر این نوع ساخت‌وسازها به‌خوبی قادرند تفاوت‌ها را به حداقل رسانده و عملیات بازسازی را حتی پیش از انجام، شبیه‌سازی نمایند. در مورد امنیت و رعایت نکات ایمنی هم ناگفته پیداست که ساخت و ساز در چنین بناهایی مستلزم رعایت اصول ایمنی بوده و به محاسبه مهندسی دقیق جهت پیشگیری از ریزش آوار و حوادث حین کار نیاز دارد.
آشنایی با میزان فرسودگی بنا جهت بازسازی ساختمان های قدیمی
قبل از اینکه اقدام به بازسازی ساختمان های قدیمی نمایید لازم است که میزان فرسودگی و تخریب ساختمان را مشخص کنید. فرسودگی ساختمان سه نوع دارد که شامل موارد زیر است:
- فرسودگی کف و سقف ساختمان
- فرسودگی ظاهری ساختمان
- فرسودگی بخش تاسیسات ساختمان
- فرسودگی بخش تاسیسات را می توان از روی گرفتگی لوله های تاسیسات آب سرد و گرم، پر شدن چاه فاضلاب و نم زدگی احتمالی دیوارها تشخیص داد.
- در نوع فرسودگی سقف و کف ساختمان باید بررسی نمود که این نوع فرسودگی به دلیل بخش تاسیسات به وجود آمده است یا نه، که در این صورت برای بازسازی ساختمان ابتدا باید تاسیسات را تعویض نمود و سپس اقدام به بازسازی کف و سقف آپارتمان کرد.
بعد از تعیین فرسودگی می توانید در 9 گام اقدام به باز سازی کنید که در ادامه آن ها را مطالعه خواهید کرد.
بازسازی اسکلت ساختمان قدیمی در ۹ گام
هنگامی که تصمیم شما برای تبدیل یک بنای قدیمی و فرسوده به ساختمانی نو و تعمیر شده قطعی شد، لازم است برای انجام اصولی کار مراحل زیر را طی کنید:
- گام اول: مشاهده و محاسبه به‌همراه پیمانکار
هرقدر در این مرحله زمان و حوصله صرف کنید و از نظر کارشناسان کمک بگیرید، به همان نسبت در کار موفق خواهید بود. بازرسی ابتدایی و تشخیص میزان و نوع نیاز ساختمان به بازسازی، نقش مهمی در پیشگیری از اتلاف زمان، انرژی و مصالح ساختمانی مورد استفاده حین کار خواهد داشت. بنابراین پیش از هر مورد دیگر، لازم است بنا را با دید تخصصی و به همراه کارشناس مربوطه کنترل نموده و مواردی را که به بازسازی نیاز دارند نت‌برداری نمایید.
- گام دوم: انتخاب روش و میزان بازسازی
سن ساختمان و میزان فرسودگی آن، هم‌چنین تاریخچه و آنچه بر بنای مورد نظر شما گذشته، نشانگر آن است که تاچه‌حد نیاز به ترمیم و بازسازی دارد. هم چنین باید تصمیم بگیرید که آیا مایل به حفظ شکل و سبک ساخت قبلی بنا هستید یا مایلید حین بازسازی اسکلت ساختمان، نقشه و سبک ساخت را هم تغییر دهید. پس از تعیین این موارد، مي‌توانید با خیال آسوده به محاسبه هزینه‌ها پرداخته و کار را دنبال کنید.
- گام سوم: آغاز بازسازی، شروع تخریب!
در این قدم و پس از طی توافق‌های ابتدایی عملیات بازسازی شروع می‌شود. قدم اول با قطع کردن انشعابات اصلی گاز، برق و آب انجام مي‌شود تا ضمن تخریب بخش‌های اصلاحی حادثه ایجاد نشود. مرحله بعد جداکردن لوله‌های آب و گاز و تخریب و جداسازی کاشی‌ها، قاب پنجره‌ها و پس از آن هم سرویس‌های بهداشتی و وان حمام و... و خلاصه همه مواردی است که ضمن بازسازی عوض می‌شوند.
- گام چهارم: تخریب دیوارهای باربر
ابن بخش حساس‌ترین قسمت از تخریب اسکلت ساختمان است که لزوما باید زیرنظر کارشناس و با رعایت ظوابط فنی انجام شود. با برداشته شدن این دیوارها، بخش‌هایی که نیاز به بازسازی و تغییر کاربری دارند مشخص شده و ساخت و ساز به‌طور عملی آغاز می‌شود.
- گام پنجم: سیمان‌کاری، عایق‌بندی، خشک شدن
بخش‌هایی که نیاز به مسطح شدن دارند در همه‌جای خانه سیمان‌کاری شده و تا خشک شدن سطوح سیمان‌کاری شده صبر می‌کنیم. مرحله بعد عایق‌کاری کامل سرویس‌ها و پس از آن نیز فرصت کافی برای خشک شدن عایق‌هاست.
- گام ششم:
اجرای تاسیسات مطابق با طرح جدید که در این مرحله لوله‌کشی آب و گاز و برق‌کاری ساختمان بر اساس طرح و نقشه جدید به‌طور کامل اجرا می‌شود.
- گام هفتم:
تکمیل گچکاری و نصب در و پنجره‌ها و بازسازی سقف و کف که مرحله طولانی‌ترین بخش از عملیات بنایی است. پس از آن نمای جدید کم‌کم دیده شده، سقف و دیوارها به‌طور کامل بازسازی و تمیزکاری مي‌شوند.
- گام هشتم:
رنگ‌آمیزی و نصب کابینت، کفپوش یا پارکت و جا زدن درب‌های ساختمان بر اساس طرح نو در این مرحله انجام می‌شود.
- گام نهم:
تکمیل آشپزخانه با نصب سینک ظرفشویی و نیز شیرآلات بهداشتی و حمام و تمیز کردن همه بخش‌ها در این مرحله قرار دارد.
- گام دهم:
چک کردن نهایی و عیب‌یابی احتمالی برای تکمیل کار و تحویل گرفتن آن از کارفرما مرحله نهم و نهایی کار است.
سخن آخر
با جود حس نوستالژیک و زیباشناسی موجود در بناهای قدیمی، در اغلب موارد گزینه‌ای جز بازسازی اسکلت ساختمان و ترمیم آن نداریم. در چنین شرایطی چاره، سپردن کار به کاردان است. پس از تخریب و جداکردن بخش‌های آسیب دیده اسکلت ساختمان یا مواردی که تغییر آنها در برنامه کاری قرار دارد، طی مراحلی طرح تازه در مسیر نوسازی ساختمان اجرا می‌شود. هر بخش کار از حساسیت ویژه‌ای برخوردار بوده و با دقت انجام می‌شود. در صورت رعایت اصول و مراحل کار، بی‌شک نتیجه نهایی رضایت‌بخش خواهد بود.