اجرای صحیح و گام به گام عملیات بتن ریزی و قالب برداری، از جمله فاکتورهای مهم در حفظ پایایی و مقاومت سازه های ساختمانی است. امروزه استحکام قالب ها و مهارکننده های بتن همانند کیفیت بتن، قابل اهمیت است.
یکی از مسائل مهم و تاثیرگذار حین اجرای پروژه، جداسازی قالب های بتنی است. زمان بندی باز کردن قالب ها باتوجه به نوع قالب، حجم بتن، نوع سازه، میزان تنش های وارده و... متفاوت است.
در واقع عملیات قالب برداری می بایست به صورت گام به گام و تحت نظارت مهندسین مربوطه انجام شود. از دیگر فاکتورهای مهم در جداسازی قالب های بتن، عدم تغییر شکل سازه بتنی پس از قالب برداری و استحکام سایر اعضا در برابر تنش های بیرونی است.
به منظوری جداسازی قالب بتن لازم است پیش از شروع عملیات آزمایشات متعددی بر روی استوانه های بتنی جهت بررسی بهتر آن ها انجام شود. پس از اطمینان از استحکام سازه بتنی می توان جهت جداسازی قالب های اطراف آن اقدام نمود.در ادامه این مطلب به آموزش نحوه جداسازی قالب بتن و فاکتورهای موثر بر آن خواهیم پرداخت.
قالب برداری بتن چیست؟
همانطور که پیش تر نیز ذکر شد قالب برداری بتن عبارت است از: جداسازی سازه های اطراف قطعات بتنی که از آن ها به منظور حفظ استحکام بتن پس از بتن ریزی در مدت زمان معین استفاده می شود.
قالب های بتنی اغلب به دو صورت موقت یا دائمی و در انواع مختلفی در بازار موجود هستند. مقاومت بالا در شرایط جوی، سهولت در اتصالات و جداسازی، سبکی وزن، مهار تنش های وارده و سرعت در اجرا از ویژگی های اصلی قالب بندی مناسب است.
جداسازی قالب بتن در زمان مناسب یکی از فاکتورهای مهم جهت حفظ کیفیت بتن و کاهش هزینه های جانبی است. بنابراین لازم است پیمانکاران و مهندسین پروژه ضمن در نظر گرفتن فاکتورهای تاثیرگذار در این امر به جهت حصول اطمینان، در ابتدا آزمایشاتی را بر روی بتن اعمال کنند.
عوامل موثر بر جداسازی قالب بتن
عوامل متعددی در میزان استحکام سازه بتنی پس از اتمام عملیات قالب برداری موثرند. در ذیل به به تشریح برخی از مهم ترین این موارد می پردازیم.
1. دمای محیط
یکی از نکات مهم در جداسازی قالب ها در نظرگرفتن شرایط و دمای محیط است. هر چه میزان دمای هوا بیشتر باشد، زمان سخت شدن بتن و رسیدن به مرحله قالب برداری نیز سریع تر است. به همین دلیل در فصول سرد پاییز و زمستان جداسازی قالب ها با تاخیر صورت می گیرد.
2. سیمان
از دیگر موارد مهم و اساسی در زمان بندی قالب بتن نوع سیمان به کار رفته در سازه های بتنی است. چرا که این مسئله علاوه بر استحکام بتن بر روی تسریع پروژه نیز تاثیرگذار است. استفاده از سیمان های زودسخت شونده یکی از راه های افزایش سرعت قالب برداری است.
حال آنکه استفاده از سیمان های کم حرارت و یا سیمان های پرتلند معمولی به دلیل کندی زمان گیرش، قالب برداری را با تاخیر مواجه می کنند. درجه سیمان نیز از دیگر موارد تاثیرگذار در این مسئله است که با میزان سرعت قالب برداری بتن رابطه عکس دارد. به عبارتی هر آنچه سیمان از درجه کمتری برخوردار باشد، زمان گیرش آن سریع تر بوده و طبعاً قالب برداری بتن نیز سریع تر انجام خواهد شد.قیمت بلوک های سیمانی در نوع گیرش و درجا آنها تاثیر دارد.
3. بتن
درجه بتن نیز یکی دیگر عوامل موثر بر تسریع قالب برداری است، هرچه میزان درجه بتن بالاتر باشد، زمان گیرش و استحکام آن بالاتر است، در نتیجه این امر عملیات جداسازی قالب بتن به سهولت و در سریع ترین زمان ممکن انجام خواهد شد.
نحوه جداسازی قالب بتن
به منظور جداسازی قالب بتن لازم است در ابتدا زمان قالب برداری را طبق استانداردهای تعیین شده در نظر گرفته و سپس عملیات را آغاز کنید، به عبارتی اتصالات قالب های بتن می بایست تنها زمانی جدا شوند که تغییری در شکل و ظاهر سازه بتنی ایجاد نشود.
پس از سنجش کیفیت بتن از طریق انجام آزمایشات متوالی می توان نسبت به باز کردن قالب های مورد نظر اقدام کرد، در مرحله اول بایستی تمامی اتصالات و جک ها به صورت گام به گام باز شده و بدون وارد کردن ارتعاش یا ضربه به بتن، قالب ها را از سطح آن جدا می کنیم.
چنانچه دهانه تیرچه های بتنی بیش از7 متر بود، لازم است تا عملیات قالب برداری به آرامی و به صورت مرحله ای انجام شود. همچنین برای برداشتن قالب های با دهانه تیر وسیع بایستی طوری برنامه ریزی گردد که به صورت کاملاً محتاطانه و گام به گام پایه های اطمینان و شمع ها برداشته شود.
نکات مهم در جداسازی قالب بتن
پایداری سازه های بتنی یکی از ویژگی های مهم در انجام پروژه های ساختمان سازی است. به همین منظور نیاز است تا در تمامی مراحل نکات و اصول لازم بنابر استانداردهای تعیین شده رعایت گردد. عدم توجه به نکات ضروری قالب برداری و تجربه ی سایر افراد می تواند خسارات های جبران ناپذیری را به سازه های ساختمانی تحمیل کند.
برخی از نکات ضروری عملیات قالب برداری به شرح زیر می باشند:
یکی از نکات ضروری در حین قالب گذاری، نحوه اتصالات صحیح آن است. این اتصالات می بایست به گونه ای نصب گردند که در حین عملیات قالب برداری بتن و پنل های سازه آسیبی ندیده و به سهولت از یکدیگر جدا شوند.
به هنگام جداسازی قالب ها می بایست این عمل به صورت کاملاً آرام و به دور از هر گونه فشار و ضربه انجام شود.
اغلب توصیه می شود عملیات قالب برداری تحت نظارت مهندسین مربوطه انجام شود. کارشناسان مربوطه استحکام سازه های بتنی به لحاظ زمان بندی قالب برداری را بررسی کرده و در صورت وجود مشکل یا نقص در حین عملیات نسبت به رفع این مسائل اقدامات لازم را انجام می دهند، بهتر است تمامی مراحل قالب برداری بتن با تایید مهندسین مربوطه انجام گیرد.
یکی از نکات ضروری حین قالب گذاری بتن توجه به نحوه جداسازی قالب با در نظر گرفتن محل قرارگیری سایر سازه های ساختمان است، بنابراین لازم است پیش از محکم کردن اتصالات قالب ها به این مسئله دقت شود، به هر میزان که نحوه اتصالات ساده تر باشد، عملیات قالب برداری بتن نیز به سهولت انجام می پذیرد.