عایق ها به چهار دسته کلی تقسیم می شوند که آن 4 دسته را می توان به شکل زیر معرفی کرد:
- عایق صوتی: باعث جذب یا دفع صدا می شود.
- عایق حرارتی: از عبور و انتقال انرژی حرارتی از یک محیط به محیط دیگر جلوگیری می کند.
- عایق رطوبتی: در برابر انتقال رطوبت مقاوم است و از جذب آن جلوگیری می کند.
- عایق اتش: در برابر آتش مقاومت بالایی دارد و از انتشار آن به جاهای دیگر جلوگیری می کند.
که در این میان عایق‌های صوتی و حرارتی، از پرکاربردترین ملزومات ساختمانی هستند. تاثیرگذاری آنها بر صرفه‌جویی در انرژی از دلایل مهم کاربردشان در بناهای تجاری و مسکونی است. تنوع این عایق‌ها از نظر نوع و شیوه کاربرد، امکان استفاده وسیع از آنها را در حالات گوناگون به‌وجود آورده است.در این مطلب به مروری کلی بر کاربردهای انواع عایق های ساختمانی و تاثیر آن بر صرفه جویی انرژی خواهیم پرداخت.
از عایق های ساختمانی بیشتر بدانیم
تغییرات دما و نفوذ صدا بین بخش‌های مختلف ساختمان، از مشکلات رایج در بناهاست. موردی که به‌ویژه در آپارتمان‌های مسکونی دردسرهای زیادی ایجاد و آسایش افراد را مختل می‌کند. در سال‌های اخیر کاربرد عایق‌های صدا یا اکوستیک توانسته این مشکل را تاحدزیادی کاهش دهد. عایق‌بندی صوتی ساختمان، اغلب توسط مصالح جاذب صدا و پنل‌های ویژه این کار صورت می‌گیرد. این موارد علاوه بر آرامش بخشیدن به محیط زندگی، در ساخت اتاق‌های مخصوص و استودیوهای صدابرداری نیز بسیار پرمصرف هستند. کاربرد عایق‌های صدا در کف، سقف و دیواره بناها متداول است.
نوع دیگری از این عایق‌ها، نمونه‌های مقاوم در برابر تغییرات دما هستند. این مواد متنوع با مقاومت حرارتی بالا، نقش اصلی را در پیشگیری از تبادل ناخواسته حرارت ایفا می‌کند. جالب اینکه عایق های حرارتی، ساختمان را در فصول سرد سال گرم و در تابستان خنک نگه می‌دارند. موردی که به صرفه‌جویی کلی در مصرف انرژی منجر می‌گردد. PVC نیز از دیگر انواع عایق های چندمنظوره ساختمانی است که مصارف گوناگونی را شامل می‌شود. کاربرد این ماده در موارد عایق‌کاری در برابر حرارت، صدا و رطوبت در سطح وسیعی مطرح است. همچنین در تهیه این ماده از فاکتورهای آنتی‌باکتریال استفاده می‌شود که تاثیر زیادی در حفظ بهداشت محیط دارد.
عایق‌های حرارتی چه نقشی در حفظ انرژی دارند؟
عایق‌بندی بنای ساختمانی، موضوع تازه‌ای نیست! قرن‌هاست که سازندگان بناها به شیوه‌های گوناگون به این اقدام می‌پردازند. از کاربرد گچ و سنگ و آجر در بنا و درزبندی سازه‌ها تا کاربرد پنجرههای دوجداره عایق و پوشش تخصصی سقف‌ها، همه راه‌هایی برای ممانعت از تبادل ناخواسته انرژی هستند. در این میان، متریال ویژه در قالب عایق‌های حرارتی، نقش مهمی در اجرای چنین پروسه‌ای دارد. در ادامه مطلب به معرفی این مواد و نقش مهم آنها در صرفه‌جویی انرژی بیشتر برایتان می‌گوییم.
انواع عایق های حرارتی و خواص متنوع
در صنعت ساختمان عایق‌های گوناگونی به لحاظ ساختار و شیوه کاربرد وجود دارد. موادی مانند پشم سنگ و پی‌وی‌سی از شناخته شده‌ترین عایق های حرارتی هستند که به‌دلایل گوناگون کاربرد آنها در صنعت ساختمان رواج دارد. برای مثال پشم سنگ با منشا معدنی، ماده‌ای کاملا استریل و عاری از هرگونه قارچ و انگل است. طبیعی است چنیین مزیتی، کاربرد این ماده را در بناهای مسکونی و مکان‌های بهداشتی رونق داده و در اولویت قرار می‌دهد. از طرفی خاصیت ضدحریق این ماده، کاربرد آن را در چاهک آسانسور و مسیرهای محافظت شده راهروهای فرار بناها مناسب می‌کند. جمع این خواص باعث شده پشم سنگ کاربردهای وسیعی در سازه‌های مختلف پیدا کند.
تقسیم‌بندی عایق های حرارتی از نظر ساختار
انواع عایق‌های حرارتی در دو نوع کلی با واکنش‌های تابشی و هدایتی ساخته و مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- نوع تابشی با نصب در فاصله ۲ سانتی‌متری دیواره بنا، ضمن بازتاب حرارت از نفوذ آن به دیواره ساختمان پیشگیری می‌کند. عملکرد این نوع عایق براساس تابش نور و حرارت، به‌جای جذب آن بوده و لایه روکش آن اغلب از فویل آلومینیوم است. کاربرد این سیستم در مکان‌های گرمسیر ارزان‌ترین روش محافظت در برابر گرماست.
- عایق هدایتی از جنس فوم بوده و در واقع از طریق حباب‌های موجود در بافت خود، مانع از هدایت دما به طرفین می‌شوند. انواع فوم PVC رایج‌ترین نوع از این عایق‌ها هستند که دارای انواع سخت و پلی‌یورتان بوده و در مقایسه با سایر انواع پلاستیک، از خاصیت عایق حرارتی و صوتی قوی‌تر برخوردارند.
- پشم‌سنگ هم به عنوان نمونه‌ای معدنی از عایق‌های مقاوم در برابر حرارت به‌شکل ضدحریق کاربرد دارد.
- نانوعایق‌ها، جدیدترین نسل محافظ حرارتی هستند که به‌خاطر داشتن مزیت انتقال آسان بر روی کلیه سطوح قابل استفاده‌اند.
اکوستیک، عایقی برای آرامش
صدا و آلودگی‌های صوتی از مشکلات بزرگ شهرنشینی به‌شمار می‌آیند. ما در بناهایی زندگی می‌کنیم که فاصله چندانی با یکدیگر ندارند و انتقال صدا بین آنها به‌آسانی انجام می‌شود. این مورد برای ساکنان ساختمان‌های آپارتمانی بیش از سایرین مطرح بوده و مزاحمت‌های زیادی ایجاد می‌کند. استفاده از عایق های صوتی و سازه‌هایی که این خاصیت را دارند، سال‌هاست به‌عنوان راه حلی برای کاهش این مزاحمت‌ها و دردسرهای ناشی از آن به‌کار گرفته می‌شوند. در این مسیر از مصالح بنایی مانند آجر و سنگ تا درب و پنجرههای دوجداره با متریال گوناگونی روبرو هستیم.
با رشد این صنعت امروزه استفاده از پنل‌های عایق صوت در دیواره و سقف بناها روشی متداول محسوب می‌شود. در ساخت فضاهایی که نیاز به آرامش و سکوت بیشتری دارند مانند استودیوهای ضبط و پخش، صدابرداری و مطب‌ها و درمانگاه‌های توانبخشی روانی استفاده‌های مفیدی از این متریال صورت می‌گیرد. سالن‌های کنفرانس و مجامع علمی نیز به‌دلیل حساسیت بالا و نیاز به آرامش، مایلند از سروصدای محیط اطراف دوری کنند. در این مورد نیز چاره کار استفاده از عایق های صوتی است.
از عایق های صوتی چه می‌دانیم؟
پنل‌های دیواری ضدصوت، شناخته شده‌ترین عایق های صوتی در ساختمان‌سازی هستند. کاربرد آسان و قیمت مناسب، کار با این مواد را برای مهندسین سازه قابل قبول نموده و به بازار این عایق‌ها رونق زیادی بخشیده است. زیبایی ظاهری و تنوع موجود در این پنل‌ها نیز در بحث دکوراتیو ساختمان مطرح بوده و به‌خوبی پیش می‌رود. در این پنل‌های دیوارکوب، لایه میانی که از جنس پلی‌یورتان یا فوم سخت انتخاب می‌شود، به‌دلیل وجود حباب‌های هوا ، قادر به حبس صداست. همین عامل مانع از انتشار امواج صوتی در محیط شده و خاصیت اکوستیک را به‌وجود می‌آورد. بسته به دانسیته فوم مصرفی، قابلیت آن برای این کار متفاوت است. علاوه بر این مورد عایق صوتی دیوار با خاصیت ممانعت از انتشار صدای ضربه و جابجایی، بسیار پرطرفدار است. عایق صوتی سقف و کف در انواع روکار و توکار نیز، به حبس صدا در این بخش های بنا کمک کرده و آرامش را به محیط هدیه می‌دهند.
انواع عایق های صوتی
پشم سنگ: پشم سنگ یک عایق صوتی، حرارتی و ضد حریق می باشد همچنین وزن این عایق سبک است و بار اضافی بر ساختمان وارد نمی کند. دوام و طول عمر این عایق بالا بوده و مواد شیمیایی تاثیری بر آن نمی گذارد به همین دلیل پشم سنگ از اصلی‌ترین متریال مصرفی در عایق‌های صوتی است.
پلی یورتان: در حال حاضر به عایقی پر مصرف در صنعت ساخت و ساز تبدیل شده است. اسپری فوم پلی یورتان یک عایق اکوستیک مناسب است که از انتقال سر و صدا به داخل ساختمان جلوگیری می کند.
پشم شیشه: جزء قدیمی ترین عایق ها به شمار می آید. ساختار الیافی و فیبری پشم شیشه باعث حبس شدن هوا درون آن و ایجاد خاصیت ارتجاعی می شود که باعث شده از این متریال به عنوان عایق آکوستیک استفاده شود.
پشم سرباره: پشم سرباره یک عایق معدنی است و از بازیافت ضایعات کوره ذوب آهن بدست می آید. در واقع این متریال محصول جانبی کارخانه فولاد و ذوب آهن است و یک عایق صوتی ایده آل محسوب می شود که از شدت سر و صدا تا حد قابل قبولی می کاهد.
فوم ایکس پی اس یا XPS: فوم ایکس پی اس جزء مصالح چند منظوره محسوب می شود که نقش عایق حرارتی، رطوبتی و صوتی را در ساختمان ایفا می کند این فوم بسیار سبک بوده و برخلاف ضخامت کم، استحکام و مقاومت بالایی دارد و هیچ بار اضلافه ای بر ساختمان وارد نمی کند.
سخن آخر
انواع عایق صوتی و حرارتی از مباحث مورد علاقه معماران و مهندسین عمران و تاسیسات بوده و تاثیر آنها در حفظ دما و صرفه‌جویی در انرژی به اثبات رسیده است. تنوع این محصولات و شیوه‌های کاربرد مختلف آنها امکان استفاده وسیعی از آنها را فراهم آورده است. تکنولوژی‌های نوین در این زمینه به تولید نانوعایق‌ها و سهولت کاربرد نمونه‌های موجود انجامیده است. به‌طوریکه امروزه کاربرد این ملزومات ساختمانی، به آرامش بناها و آسایش ساکنان آنها کمک شایانی نموده است.