بتن و ساختارهای بتنی از جمله مقاوم ترین مصالح در ساختمان سازی محسوب می شوند. این مصالح در عین استحکام و قدرت نگهدارندگی بالا، اما همانند سایر مواد و اجزای ساختمانی، در طی مرور زمان نیازمند ترمیم و تعمیر هستند. چرا که عوامل داخلی و خارجی مخربی نظیر شرایط جوی، رطوبت، ضربه های شدید و غیره احتمال دارند تا در طولانی مدت کیفیت بتن را کاهش دهند. یکی از بهترین روش های ترمیم و بازسازی بتن، استفاده از ملات خودتراز شونده است. این روش علاوه بر عمل آوری ساده و چسبندگی بالا، به لحاظ اقتصادی نیز بسیار کم هزینه و مقرون به صرفه است.
به طور کلی می توان عنوان کرد که ملات خود تراز یکی از انواع ماده های بتنی است که جهت تعمیر و افزایش استحکام سطوح در ساختمان سازی استفاده می شود. این ملات به صورت پودری و در بسته بندی های مختلف تولید شده و به بازار عرضه می گردد. جهت حفظ کیفیت ماده اولیه ملات خودتراز لازم است تا از حرارت و سرما به دور نگهداشته شود. در ادامه این بخش؛ ضمن ارائه توضیحات تکمیلی حول محور این موضوع، به نحوه اجرای ملات خود تراز و کاربردها و مزایای آن نیز اشاره خواهیم کرد.
ملات خودتراز شونده چیست؟
همانطور که در ابتدا نیز ذکر شد ملات خودتراز یکی از انواع ملات تک جزئی و اصلاح شده است، که از آن جهت ترمیم بتن و افزایش استحکام سازه استفاده می شود. ساختار اصلی تشکیل دهنده این ماده شامل ترکیباتی اعم از ذرات پلیمری و سایر مواد معدنی است.
واکنش پلیمرهای موجود در ملات خودتراز به گونه ای است که از طریق گیرش سریع، در نهایت سطحی صاف و صیقلی را ایجاد خواهند کرد. این ماده به صورت پودری سیمانی و در وزن های مختلفی تولید می گردد که در صورت ترکیب با آب و عمل آوری مناسب، ماده ای چسبناک و خمیری ایجاد خواهد شد.
امروزه از ملات خودتراز جهت بازسازی کفپوش و سرامیک، زیرسازی ستون ها و همچنین از بین بردن شکستگی ها و ترک خوردگی های سازه های بتنی استفاده می شود. بسته به میزان تعمیرات و نوع بستر کف جهت ترمیم، حجم آب استفاده شده در ملات خودتراز متغیر است. بنابراین ملات نهایی به دو شکل خمیری با غلظت ماده بالا و درصد آب کمتر و نوع دیگر آن ملات دوغابی با غلظت ماده کمتر و درصد آب بیشتر تهیه می شود.
اصول و روش های اجرای ملات خودتراز شونده
نحوه اجرات ملات خودتراز به سهولت قابل انجام است. در مرحله اول بایستی سطح زیرین به لحاظ میزان آسیب دیدگی بررسی شده و در صورت وجود لک یا غبار روی سطوح، کاملا پاکسازی شود. چرا که در غیر اینصورت میزان چسبندگی ملات خودتراز کاهش خواهد یافت.
در مرحله دوم پودر سیمانی ملات به نسبت های معینی با آب ترکیب می شود. در این مرحله بسته به سطح مورد نظر و خرابی آن، نسبت افزودن آب به پودر متغیر است. در نهایت ملات خودتراز به دو شکل خمیری یا ملات دوغابی تهیه می شود و به کمک کاردک و ماله بر روی سطح مورد نظر هدایت خواهد شد.
مرحله سوم طبق استاندارد های از پیش تعیین شده در صورت استفاده از ملات خمیری لازم است، تا ملات با ضخامت حدود 7 سانتی متر بر روی سطح اعمال شود. اما چنانچه از ملات دوغابی جهت بازسازی و تعمیر بتن استفاده می کنید ضخامت حدودی 5 سانتی متر نیز برای این کار کافی است. در صورت عمل آوری ناصحیح ملات و عدم رعایت مقادیر و اندازه های مشخص شده در اجرای آن، ملات خودتراز شوند بازدهی مناسبی جهت پوشش دهی عیوب و ترمیم سطوح نخواهد داشت.
مرحله چهارم پس از اجرای ملات خودتراز بر روی سطح مورد نظر تا 2 ساعت پس از آن مواد سطوح خشک خواهند شد. چنانچه ملات بتنی خودتراز بر سطح کفپوش اعمال شده باشد حدود 6 ساعت زمان برای خشک شدن سطح موردنظر نیاز است.
کاربرد ملات خودتراز شونده
ملات خودتراز شونده به دلیل وجود خواص پلیمری و مقاومت بالای مواد آن از طریق پراکنده سازی ذرات سیمان، بسیار در بهبود کفسازی و لایه های زیرین موثر اند. به طور کلی می توان کاربرد اصلی ملات بتنی خودتراز را در دو گروه روکش سازی و زیرسازی سطوح دسته بندی کرد. کاربرد ملات بتنی خودتراز به شرح زیر می باشند:
- استفاده از ملات به عنوان مایعی جهت پر کردن حفره ها و فرورفتگی های موجود در سطح
- ملات خودتراز جهت روکش کردن سازه های بتنی در ساختمان
- استفاده از ملات بتنی جهت زیرسازی کفپوش، سرامیک و غیره
- ماده ترمیم کننده سازه های بتنی سقف و کف جهت از بین بردن ترک خوردگی ها
مزایای ملات خودتراز شونده
یکی از مزیت های اصلی ملات بتنی خودتراز، به صرفه بودن آن به لحاظ اقتصادی است. همچنین کاهش استفاده از نیروی انسانی در فرآیند عمل آوری و اجرای آن نیز یکی دیگر از مزایایی است که در نهایت به کاهش هزینه های جانبی منجر خواهد شد.
این ماده بسیار سبک بوده و با آب به راحتی ترکیب می شود. به دلیل چسبندگی و مقاومت بسیار بالای مواد در ترکیب با آب، امکان نفوذپذیری آن کاهش یافته و تراز شوندگی آن نیز بیشتر خواهد شد.
این ماده از نفوذ آب و رطوبت به سازه های بتنی نیز جلوگیری می کند. ملات بتنی خودتراز دارای خاصیت انعطاف پذیری بالاست و در بخش طراحی و پرداخت بسیار خوب عمل می کند. همچنین این ماده به دلیل مقاومت مکانیکی مطلوب و چسبندگی بالا، سرعت عمل آوری و اجرای آن بسیار بالاست و از اتلاف وقت نیز صرفه جویی خواهد شد.
جمع بندی
ملات بتنی خودتراز یک مواد تک جزئی و اصلاح شده است که ساختار اصلی آن را سیمان پرتلند، ذرات پلیمری و افزودنی های خاص تشکیل می دهند. این ماده به دلیل واکنش پذیری بالا، از آن در بسترسازی و کف سازی لایه های زیرین استفاده می شود.
عمل آوری بالا و اصلاح سازه های بتنی نیازمند تعمیر در کمترین زمان و با کمترین هزینه دو ویژگی اصلی این بتن به شمار می روند. این محصول پودری در ترکیب با آب به ماده چسبنده تبدیل می شود و از طریق گیرش بالا، قادر است به سرعت سطحی صاف و یکنواخت را ایجاد کند.