دال در معماری یک قطعه سنگ یا بتن مسطح یکپارچه است که برای کف یا سقف استفاده می‌شود یا به عبارت دیگر دال‌ها برای تامین سطوح مسطح معمولا در کف ساختمان‌ها، پل‌ها و انواع دیگر سازه‌ها به شکل افقی ساخته می‌شوند. دیوار‌ها، ستون‌ها یا زمین از دال‌ها پشتیبانی می‌کنند. 16 نوع دال وجود دارد که در ادامه مقاله در مورد آن‌ها توضیح می‌دهیم. انواع مختلف دال وجود دارد که در ساخت‌وساز از آن‌ها استفاده می‌شود. بعضی از آن‌ها منسوخ شده است و بسیاری از آن‌ها اغلب در همه جا مورد استفاده قرار می‌گیرند. در زیر در مورد تعدادی از این دال‌ها و مکان استفاده آن‌ها توضیحاتی داده شده است.
دال مسطح
این نوع دال یک دال تخت بتنی مسلح است که توسط ستون‌ها یا کلاک‌های بتنی پشتیبانی می‌شود. این نوع دال‌ها تیر ندارند و مستقیما به ستون‌ها متصل می‌شوند. نتیجه آن، سقف ساده‌ای است که از نظر معماری بسیار جلب توجه می‌کند. این نوع سقف‌ها نور را بهتر پخش می‌کنند. ساخت دال مسطح آسان‌تر است و به قالب کمتری نیاز دارد. ضخامت دال مسطح، 0.2 متر و این یکی از دال‌های بتنی است.
کاربرد دال مسطح
- در طبقاتی که ارتفاع کوتاه‌تر دارند.
- در پارکینگ
- ساختمان‌های تجاری، هتل‌ها یا مکان‌هایی که ترجیح داده می‌شود از تیر آهن استفاده نشود.
انواع دال‌های مسطح
- دال بدون کتیبه یا ستون بدون سرستون
- دال با کتیبه و ستون بدون سر ستون
- دال بدون کتیبه و ستون با سرستون
- دال با کتیبه و ستون با سرستون
دال معمولی
این نوع دال با تیرآهن و ستون‌هایی پشتیبانی می‌شود. ضخامت این نوع دال کم است در حالی که عمق تیرآهن بزرگ و بار به تیر‌ها و سپس به ستون‌ها منتقل می‌شود. دال معمولی نسبت به دال مسطح به قاب بیشتری نیاز دارد. ضخامت این نوع دال، 10 سانتی متر است. دال بتنی معمولی مربع شکل و دارای طول 4 متر هستند. براساس طول این نوع دال‌ها به دو نوع تقسیم می‌شوند.
دال یک طرفه
تیرآهن‌ها روی دو جهت مخالف آن را پستیبانی می‌کنند تا بار را در یک جهت حمل کند. این نوع دال، در یک جهت خم می‌شود. همان طور که گفته شد طول دال معمولی، 4 متر است، اما در دال یک طرفه، طول یک طرف آن 4 متر و طرف دیگر آن بیش از 4 متر است.
دال دو راه
این دو دال‌ها با تیرآهن پشتیبانی می‌شوند و چهار طرف دارند. طول این دال‌ها، بیش از 4 متر است.
دال مقاوم
دال مقاوم بیشتر در دبی و چین مورد استفاده قرار می‌گیرد و توسط آجر‌های سنگین ساخته می‌شود. آجر‌های مقاوم آجر‌های توخالی هستند و از بلوک‌های تو خالی بتنی تشکیل شده‌اند. از این نوع بلوک‌ها برای پر کردن بخش‌هایی از دال استفاده می‌شود. یکی از مزیت‌های این نوع دال‌ها، صرفه‌جویی در مقدار بتن است. ضخامت دال مقاوم 0.27 متر بیشتر از دال معمولی است.
کاربرد دال مقاوم
این نوع دال در جایی استفاده می‌شود که دما بسیار بالا است. گرمایی که از دیوار‌ها خارج می‌شود با استفاده از آجر‌های مخصوص دارای ترماکل مقاوم می‌شوند. ترماکل بهترین عایق در برابر نور خورشید است.
دال گنبدی
دال گنبدی شبیه به قسمت تو خالی نیمکره است. این نوع دال‌ها به طور کلی در معابد، مساجد و کاخ‌ها ساخته می‌شوند. دال گنبدی روی دال معمولی ساخته می‌شود و ضخامت آن 0.15 متر است. همچنین این نوع دال یکی از انواع دال‌های بتنی به شمار می‌رود.
دال سقفی
این نوع دال برای ایجاد ظاهر طبیعی استفاده می‌شود. ورق‌های استفاده شده در این نوع دال عایق بسیار سبک هستند. همچنین این ورق‌ها، کاشی متناسب با هر پروژه‌ای هستند که موجب صرفه‌جویی در هزینه کارگر و کاهش اتلاف انرژی می‌شوند. ضخامت این نوع دال‌ها 5 تا 20 سانتی‌متر است.
مزایای دال سقفی
دال سقفی مزیت‌های بسیاری دارد:
- سقف شیب‌دار آب باران را بهتر هدایت می‌کند.
- فضای ذخیره سازی داخلی ایجاد می‌کند.
- احتمال نشت کاهش می‌یابد.
- پوشش سقف ارزان‌تر است.
- اگر استاندارد باشد، مقرون به صرفه‌تر است.
دال با طاق
این نوع دال در ساخت پل استفاده می‌شود. پل‌ها تحت فشار وسایل نقلیه و باد قرار می‌گیرند. دال طاق‌دار در محلی نصب می‌شود که نیاز به تغییر مسیر باد باشد و اگر منحنی طولانی در جهت دال وجود داشته باشد، از این دال‌ها استفاده می‌شود. این دال از سقوط پل در اثر بار سنگین و باد شدید جلوگیری می‌کند. دال با طاق در اصل از سنگ یا آجری ساخته می‌شدند، اما اخیرا از بتن و استیل برای ساخت آن استفاده می‌کنند.
دال فرورفته
این نوع دال برای پنهان کردن لوله‌های فاضلاب در زیر دستشویی استفاده می‌شود. زمانی که لوله‌های فاضلاب را در این نوع دال قرار می‌دهند، دال را با ذغال سنگ یا قطعات آجر شکسته پر می‌کنند.
دال آشپزخانه
این نوع دال در آشپزخانه برای جایگاه اجاق گاز و وسایل دیگر آشپزخانه استفاده می‌شود. عرض آن 0.5 متر، طول دیوار‌ه و ضخامت آن 5 سانتی‌متر است.
دال سایه بان
این نوع دال در بیرون از ساختمان، بالای در و پنجره‌ها استفاده می‌شود. دال سایه بان از ورود باران به داخل خانه جلوگیری می‌کند. این نوع دال یکی از دال‌های بتنی به شمار می‌رود.
دال وافل
این نوع دال شبکه‌های مربع شکل، شبیه به شکل وافل دارد که اغلب در مواردی استفاده می‌شود که دهانه‌های بزرگ بدون تداخل ستون‌ها مورد نیاز است. همچنین یکی از ویژگی‌های دال وافل نسبت به دال‌های معمولی، تحمل بار بیشتر است. این نوع دال دارای حفره‌های طولی در داخل است که باعث کاهش وزن دال و مقدار بتنی خواهد شد که برای آن استفاده می‌شود. همچنین مانند منفذ هواکش عمل می‌کند.
دال بتنی پیش تنیده
دال پیش تنیده دو نوع است؛ دال قبل از پیش تنیدگی و دال بعد از تنیدگی
دال پیش تنیدگی
در این نوع دال، فولاد قبل از قرار دادن بتن کشیده شده است که به آن دال قبل از تنش می‌گویند.
دال بعد از تنیدگی
در این نوع دال، کابل‌ها یا فولاد بعد از بتن ریزی در جای خود قرار می‌گیرند که برای غلبه بر ضعف طبیعی بتن در تنش و استفاده بهتر از مقاومت آن در فشار مورد استفاده قرار می‌گیرد.