عمل آوری بتن یکی از فرآیندهای مهم و حساس در جهت ایجاد قطعات بتنی مقاوم است. پس از اتمام بتن ریزی عمل آوری بتن تحت شرایط خاصی آغاز می گردد. چنانچه این عملیات به درستی انجام نشود، بتن و سازه های بتنی در طی مدت زمان معینی دچار آسیب دیدگی یا شکنندگی خواهند شد.
تاثیر آب و هوای مختلف در عمل آوری بتن
شرایط آب و هوایی هر یک از مناطق بر نحوه اجرای عمل آوری بتن تاثیرگذار است. انتخاب مصالح مناسب شرایط جوی و روش خنک نگهداشتن بتن، دو اصول مهمی است که بسته به آب و هوای هر منطقه متفاوت عمل می کند. روش های مختلفی جهت عمل آوری بتن وجود دارد که به ترتیب شامل مواردی از جمله : عمل آوری بتن با آب، عمل آوری عایقی، روش قالب بندی و عمل آوری حرارتی بتن می باشند.آب و هوای گرم یکی از اصول اجرای عمل آوری بتن در شرایط آب و هوایی گرم و مرطوب، پایین نگهداشتن دمای مصالح است. در ادامه این بخش؛ قصد داریم به تشریح اصول و روش های عمل آوری بتن در شرایط مختلف آب و هوایی بپردازیم.
عمل آوری بتن چیست؟
همانطور که در ابتدا نیز اشاره شد، عمل آوری بتن یکی از پروسه های حساس در اجرای پروژه های ساختمانی است. این فرآیند پس از بتن ریزی آغاز شده و هدف از اجرای آن، حفظ ساختار بتن در برابر عوامل محیطی و جوی و همچنین خروج رطوبت بتن از آن است.چرا که به منظور تبدیل بتن به جسمی همگن، نیاز است تا در مدت زمان معین و در شرایط مطلوبی از آن مراقبت شود.
بنابراین می توان گفت عمل آوری بتن عبارت است از فرآیندی که در طی آن رطوبت مواد تا حدی معینی حفظ شده و پروسه هیدارسیون سیمان به کندی انجام می شود. عمل آوری بتن بسته به شرایط محیط اطراف و نوع بتن با سرعت های متغیری قابل انجام است. این فرآیند تا زمان رسیدن بتن به مقاومت مورد نظر ادامه یافته و در مواقع لازم، رطوبت بتن کامل خارج شده و یا تا حد مطلوبی حفظ می گردد.
زمان مورد نیاز جهت طی شدن فرآیند عمل آوری به عوامل مختلفی از جمله : نسبت اختلاط بتن، شرایط آب و هوایی محیط اطراف، سنگدانه های ماده، مقاومت بتن و میزان تابش نور خورشید بستگی دارد.چنانچه هر یک از موارد مذکور در حین اجرای عملیات در نظر گرفته نشود و یا به هر دلیلی واکنش هیدارسیون ناقص انجام گردد، بتن عمل آوری شده به سرعت سخت شده و در ادامه دچار ترک خوردگی یا شکنندگی خواهد شد.
مزایای عمل آوری بتن در شرایط آب و هوایی سرد
عمل آوری بتن به روش های مختلفی انجام می شود که بسته به موارد مختلفی، در طی حداقل 28 روز به طور مداوم از آن مراقبت خواهد شد. شرایط مختلف آب و هوایی در نحوه عمل آوری بتن به شدت تاثیرگذار است. در ذیل به شرح این موارد خواهیم پرداخت.
آب و هوای سرد و یخبندان یکی از عوامل ایجاد آسیب دیدگی بتن در حین عمل آوری است. به عبارتی آب و هوای سرد با ایجاد محیطی نامطلوب، سبب انقباض و انبساط یک باره بتن شده و باعث ترک خوردگی و شکنندگی آن خواهد شد. بنابراین؛ انجام عمل آوری بتن در این شرایط نیازمند رعایت اصول و روش هایی است.
یکی از راه های موفقیت آمیز عمل آوری بتن در شرایط یخبندان، استفاده از دستگاه های گرمایشی نظیر دستگاه بخار آب است. پراکندگی بخار آب در محیط اطراف بتن علاوه بر حفظ رطوبت نسبی، مانع از شکنندگی بتن نیز می شود.لازم به ذکر است که در این روش امکان خشک شدن بتن در حین گرمادهی وجود دارد. بنابراین توصیه می شود که در صورت مشاهده تغییر حالت بتن، بلافاصله سطح آن مرطوب گردد.
از دیگر روش های جلوگیری از یخ زدگی بتن در آب و هوای سرد، پوشاندن سنگدانه ها از طریق پتوی پشم شیشه یا استفاده از روکش برزنتی است. با اجرای یکی از دو مورد ذکر شد می توان از تاثیر اختلاف آب و هوای شب و روز بر بتن جلوگیری کرد.همچنین استفاده از آب گرم یا پمپ در طول عملیات بتن ریزی نیز، علاوه بر جلوگیری از یخ زدگی بتن، شرایط مطلوبی را برای عمل آوری فراهم می کنند.
نکاتی مهم در اجرای عمل آوری بتن
اجرای عمل آوری بتن به روش اصولی و ایجاد بتنی مستحکم، مستلزم رعایت نکات خاص و دارا بودن مهارت است. به همین دلیل توصیه می شود تا این عملیات تنها توسط افراد متخصص در این زمینه اجرا شود.رعایتی نکاتی از قبیل: انتخاب مصالح مناسب، ساخت بتن خنک و روش خنک نگهداشتن آن از مهم ترین مواردی است که رعایت آن، عمل آوری موفقیت آمیز بتن را به دنبال خواهد داشت.
به منظور انتخاب صحیح مصالح بایستی توجه شود که مصالح مورد استفاده در بتن از نوعی باشند که علاوه بر عدم واکنش شیمیایی در شرایط گرم، آب کمتری را نیز به خود جذب کنند. استفاده از افزودنی های روان کننده نیز از دیگر موارد لازم به منظور عمل آوری بتن در هوای گرم است. خنک سازی بتن نیز از دیگر مراحل موثر در اجرای این فرآیند می باشد.
تنها راه حل جهت خنک سازی بتن، انجام اقدامات پیشگیرانه است. به منظور جلوگیری از افزایش دمای مصالح سیمانی و خنک نگهداشتن آن بهتر است که این ماده در مخزن های سیلو سربسته قرار گیرد. همچنین توصیه می شود؛ سنگدانه های بتن در مخازن خنک کننده نگهداری شده و تا حد امکان از قرارگیری آن در برابر نور مستقیم خورشید خودداری گردد. حداکثر دمای مطلوب سیمان و بتن در شرایط آب و هوایی گرم به ترتیب 60 درجه و 40 درجه سانتی گراد هستند.
رعایت اصول خنک نگهداشتن بتن در حین عملیات بتن ریزی تا فرآیند عمل آوری آن، از دلایل ایجاد سازه ای مقاوم و پایدار است. برای انجام عمل آوری صحیح بتن لازم است تا دمای همه مصالح مورد استفاده توام با هم پایین نگهداشته شود.
به منظور اجرای این امر می توان مخلوط آب و یخ در حین بتن ریزی یا مرطوب نگهداشتن سنگدانه ها از طریق پاشیدن آب بر روی آن ها را اجرا نمود. این کار از تبخیر رطوبت ناگهانی و یک باره مصالح جلوگیری می کند.حمل مصالح بتنی در مخازن سرپوشیده نیز از دیگر روش های خنک سازی بتن محسوب می شود.
