در ساخت و ساز ساختمان‌های مختلف، راهسازی یا پروژه‌های دیگر مواد اولیه و مصالح گوناگونی به کار گرفته می‌شود که بعضی از آن‌ها عبارتند از ملات، سیمان و بتن. خیلی از افراد این سه مصالح مختلف را با یکدیگر اشتباه می‌گیرند. دلیل این موضوع، آشنا نبودن کامل افراد با هر یک از این مصالح، کاربرد آن‌ها، ساختار تشکیل‌دهنده و تفاوت‌هایی است که با دیگری دارند. در این مطلب قرار بر این است تا هر کدام از مصالح بتن، سیمان و ملات معرفی شوند. پس اگر قصد دارید از این سه مصالح استفاده کنید و نیاز به اطلاعات بیشتر در خصوص آن‌ها دارید، حتما به مطالعه این مطلب بپردازید.
معرفی اجمالی بتن
از بتن شروع می‌کنیم. بتن یکی از مصالح اصلی و جدایی‌ناپذیر از امور ساخت و ساز است که ترکیبات اصلی آن شامل آب، سیمان و سنگریزه یا شن و ماسه می‌شود. بتن به خاطر ویژگی‌ها و خصوصیات منحصربه‌فردی که دارد، حتی در راهسازی هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. این خصوصیات عبارتند از:
- مقاومت و استحکام زیاد
- قالب‌پذیری خوب
- دوام بسیار بالا
- مقاومت حرارتی زیاد
- دسترسی بسیار آسان
این روزها برای تهیه بتن، بسته به این که قرار است در کجا استفاده شود، چه کاربردی داشته باشد و غیره، افزودنی‌هایی به بتن اضافه میکنند. این افزودنی‌ها باعث می‌شوند تا خواص بتن تغییر کند. جالب است بدانید بتن در حالت عادی که ترکیب آب، سیمان و سنگریزه است، زمان گیرش مشخصی دارد. اما در حال حاضر، یک سری افزودنی‌هایی بسته به شرایط آب و هوایی به بتن اضافه می‌شوند که اثر مستقیم روی زمان‌بندی گیرش بتن خواهند داشت.
مثلا افزودنی تسریع‌کننده زمان گیرش، یکی از آن‌ها است. این افزودنی در مناطقی با آب و هوای سرد کاربرد دارد و برای این که بتن زودتر خشک شود، از آن استفاده خواهد شد. در مقابل، افزودنی کندکننده زمان گیرش وجود دارد که به منظور طولانی‌تر کردن زمان گیرش اولیه بتن در مناطق گرم و خشک به کار گرفته می‌شود. گاهی به جای سنگریزه یا همراه با آن، ماده دیگری هم در ترکیب بتن استفاده می‌شود که این موضوع باعث خواهد شد تا تنوع در انواع بتن افزایش پیدا کند. بتن شیشه‌ای، الیافی، پلیمری و غیره، مثال‌های بارزی از انواع بتن هستند.
از ملات چه می‌دانید؟
ملات ترکیبی از سیمان، شن و ماسه است. زمانی که آب به این ترکیب اضافه شود، ماده حالت چسبندگی پیدا می‌کند. شاید در نگاه اول ملات را با بتن اشتباه بگیرید، اما باید گفت تفاوت‌های زیادی با یکدیگر دارند.
در ترکیبات بتن، خاک رس، سولفات و مواد آلی زیادی وجود دارد. اما در ملات، مقدار این مواد به حداقل میزان خود رسیده است و می‌توان دلیل چسبندگی آن را همین موضوع بیان کرد. جدای از متفاوت بودن ساختار و ترکیبات ملات و بتن با یکدیگر، در کاربرد و موارد مصرف آن‌ها هم تفاوت‌هایی به چشم می‌خورد. در واقع بتن یک ماده پرکننده در ساخت و ساز است که به خاطر فرم‌پذیری فوق‌العاده خوب، به تنهایی قابل استفاده است. اما ملات به خاطر غلظت بیشتر و همچنین حالت چسبندگی که دارد، به عنوان یک نگهدارنده استفاده می‌شود. اصولا از ملات برای نگه داشتن آجرهای دیوار روی هم استفاده خواهد شد. کسی که ملات درست می‌کند باید در اضافه کردن آب به ترکیب سیمان، شن و ماسه دقت و مهارت کافی داشته باشد. زیرا مقدار آب افزودنی باید مطابق با شرایط آب و هوایی محیط و نوع کاربرد ملات تعیین شود. وگرنه:
- کارایی ملات به شدت پایین خواهد آمد.
- عمر مفید آن کاهش خواهد یافت.
در این مطلب کامل راجع به ملات ماسه و سیمان صحبت کردیم تا بتوانیم آن را با سیمان و بتن قیاس کنیم. اما بد نیست بدانید ملات محدود به ترکیب ماسه و سیمان نمی‌شود و انواع مختلف دیگری دارد از قبیل:
- ملات سیمان و آهک پوزولانی
- ملات گچ
- ملات ماسه و آهک
- ملات گچ و ماسه
- ملات گل و آهک
- ملات گچ و آهک
هر آن چه باید درباره سیمان بدانید
از تعاریف و توضیحات دو تیتر قبل که راجع به بتن و ملات بود، بدون شک متوجه شده‌اید که سیمان ماده اصلی تشکیل‌دهنده هر دو آن‌ها است. در واقع سیمان را می‌توان به عنوان یک عنصر پیوندی معرفی کرد که مواد تشکیل‌دهنده آن عبارت است از:
- آهک
- خاک رس
- اکسیدهای معدنی
فرآیند تولید سیمان تحت شرایط خاصی انجام می‌شود. در ابتدا خرد کردن و ترکیب کردن مواد اولیه مورد نیاز یعنی آهک، خاک رس و اکسیدهای معدنی توسط دستگا‌ه‌های مخصوص انجام خواهد شد. در مرحله بعد، این ترکیبات حرارت بالایی خواهند دید که دمای آن چیزی حدود 1400 تا 1500 درجه سانتی‌گراد است. برای اطلاع از قیمت سیمان پاکتی می توانید به سایت شهر بتن مراجعه نمایید .
سیمان هم مانند ملات و بتن، از انواع مختلفی برخوردار است که در زیر به آن‌ها اشاره خواهد شد.
سیمان زودگیر
این سیمان زمان گیرش پایینی دارد و سریع سفت می‌شود. برای انجام کارهای شخصی، پروژه‌های کوچک و غیره، این سیمان بهترین گزینه روی میز خواهد بود.
سیمان پرتلند
سیمان پرتلند از آن دست سیمان‌هایی است که در در زمینه ساخت بتن به وفور استفاده می‌شود. جالب است بدانید رایج‌ترین نوع سیمان در بازار به شمار می‌رود.
سیمان سفید
سیمان سفید در واقع ساختاری شبیه به سیمان پرتلند دارد که رنگ آن خاکستری روشن است و کاربرد بسیاری در نماسازی ساختمان‌ها خواهد داشت.
سیمان انبساطی
همان طور که از نام این سیمان مشخص است، در زمان کار و سفت شدن، حجم بیشتری را اشغال خواهد کرد. برای همین است که از این سیمان به عنوان یک ماده هیدرولیک یاد می‌شود.
سخن نهایی
در این مطلب، بتن، ملات و سیمان را به صورت مجزا معرفی کردیم و در خصوص انواع مختلف آن‌ها اطلاعاتی ارائه دادیم. مسلما با مطالعه این مطالب دریافتید که تفاوت بتن، سیمان و ملات در چیست اما اگر بخواهیم به صورت کلی بیان کنیم، باید بگوییم:
- ملات به عنوان یک ماده چسبنده استفاده می‌شود اما بتن به تنهایی قابل استفاده است.
- سیمان یک پودر ترکیبی خاکستری رنگ است که فرآیند تولید منحصربه‌فردی دارد و یکی از مواد اصلی تشکیل‌دهنده ساختار بتن و ملات به شمار می‌رود.
- مقدار خاک رس و آهک در بتن به مراتب بیشتر از ملات است و دلیل این مساله، تفاوت در نوع سیمان‌های مصرفی در ساختار بتن و ملات تلقی می‌شود.